Akademisyen dağılımında adaletsizlik var

Akademisyen dağılımında adaletsizlik var. Üniversiteler, fakülteler, iki ve dört yıllık yüksekokullar ile enstitüler arasındaki akademisyen dağılımları büyük dengesizlikler gösteriyor. YÖK istatistikleri ve bu istatistiklere dayanılarak hazırlanan tablolar akademik unvan hiyerarşisin de üstte olanların daha çok merkez üniversite diye bilinen üniversiteler ile onların bünyesinde bulunan birimlerde yoğunlaşmış olduğunu gösteriyor. Aslında bu dağılım dengesizliği zaman zaman eleştiri konusu da yapılıyor. 

AKADEMİSYEN DAĞILIMINDA ADALETSİZLİK VAR 

Bu dağılım dengesizliğine yeterli istihdam ve kadronun açılmamış olmasının yol açtığı ifade edilse de, sorunun kaynağında başka nedenlerin yattığı hepimizin malumu. Yardımcı doçentler ile ilgili yeni bir düzenleme yapılacağının gündem olmasının ardından başlayan çalışmaların bu dengesizlikleri gidermeye çözüm üretecek çalışmalar olması akademi dünyasında oluşmuş olan kara bulutların dağılmasına katkı sağlamış olacaktır.

Akademik Personelin Genel Dağılımı

*Enstitülerde öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısının verilmemiş olmasının nedeni yüksek lisans programlarının tezli ve tezsiz sayılarının bilinmemesinden kaynaklanmaktadır.Enstitülerin yüksek lisans ve doktora programlarında görev yapan “diğer akademisyen” başlığında yer alan akademisyenlerin toplamı sayısı 3 bin 259’dur   

*Öğrenci bulunmayan programlarda görev yapan akademik personel dağılımında; 543 profesör,428 doçent, bin 17 yardımcı doçent ile 13 bin 203 diğer unvanlarda görev yapan akademisyenin olduğu YÖK İstatistiklerinde yer almaktadır.  

*İstatistiklerde ayrıntılı olarak yer alan ancak bizim “diğer akademisyenler” başlığında topladığımız akademisyendağılımına bakıldığında; fakültelerde 46 bin 420, dört yıllık yüksekokullarda 2 bin 660, iki yıllık meslek yüksekokullarında 14 bin 831,enstitülerde 3 bin 259 akademisyenin görev yapmakta olduğunu görmekteyiz. Fakültelerde görev yapan diğer akademik personelde bir akademisyen başına 43,dört yıllık yüksekokullarda 66, ikiyıllık meslek yüksekokullarında 75 öğrenci düşmektedir.

Fakültelerden Örnekler

*Birbirine yakın olan ve aynı alanlara yönelik program uygulayan fakülteler bir araya getirilerek değerlendirme yapılmıştır.

*Tıp, eczacılık, dişçilik, ziraat ve veterinerlik gibi alanların diğer alanlara akademisyen dağılımı açısından daha avantajlı oldukları görülmektedir.

Tablo 3 Fakülteler ve Muadili Dört Yıllık Yüksek Okullardan Örnekler

*Dağılımlara bakıldığında dört yıllık yüksekokullarda devlet konservatuvarlar dışında kalan yüksekokullarda öğretim üye dağılımının büyük dengesizlikler gösterdiğini görmekteyiz. Tablo 3’te yer alan karşılaştırmalarda fakülteye dönüşen yüksekokullarda durum biraz daha iyi görünürken,  dört yıllık yüksekokul olarak faaliyetine devam eden kurumlarda öğretim üye dağılımının oldukça dengesiz olduğunu söylemek mümkün.

2 YILLIK PROGRAMLARDA ÖĞRENCİ PROF GÖRMÜYOR 

Sonuç, İki yıllık meslek yüksekokullarının akademik personel dağılımlarına bakıldığında pek çok okulda profesör, doçent ve hatta yardımcı doçent ile karşılaşmadan öğrencilerin mezun olduğunu söyleyebiliriz. Bu sonuçları istatistiklerin akademisyen dağılımında da görmek mümkündür. Bazı alanların akademisyen dağılımı bakımından oldukça avantajlı pozisyonda olduklarını görmekteyiz. Bu alanların başında tıp, eczacılık, dişçilik, ziraat ve veterinerlik gelmektedir. Öğretim üye sayısı ile bir öğretim üyesine düşen öğrenci sayısını düşük olması programın niteliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Pek çok fakülte, dört ve iki yıllık yüksekokul ile enstitüde öğretim üyelerinin bir bölümü yönetsel organlarda görev yapmaktadır. Bu organlarda görev yapanların derslere girmediğini düşündüğümüzde her bir öğretim üyesine düşen öğrenci sayısı daha da artmaktadır.

KADROLAŞMA İDDİALARI NASIL ORTADAN KALKAR?

Unvan ve kadro dağılımlarının başka pek çok bilimsel parametrenin gözetilerek yapılması kadrolaşma iddialarını ortadan kaldıracaktır. Derdi ve niyeti bilime katkı, topluma ve ülkeye hizmet vermek olan her akademisyenin bir üst unvana ve kadroya geçebilmek için konulmuş şartları yerine getirmesi halinde önüne bir takım yapay ve siyasi engeller konulmadan hak ettiği üst unvan ve kadroya geçmesi olanağı sağlanmalıdır. Yenilikler, değişimler ve reformlar kazanılmış hakların korunmasının yanında ilerlemeye ve gelişmeye hizmet etme amaçlı olmalıdır. Böyle yapıldığında sarsılan güven ve adalet duygusunun yeniden tesis edilmiş olacaktır.

Eldeki veriler ve sonuçlar yükseköğretim programlarının önemli bir bölümünün bütün yönleriyle ele alınarak ihtiyaç duyulan alan analizleri üzerinden yeniden yapılandırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Tercih yapılmayan programlara kontenjan ya da akademik kadro ayırmak birilerine ya da bazı adreslere fayda sağlıyor olabilir ancak ülkeye ve topluma bir fayda sağlamadığı kesin. Şirin görünmek, göze girmek, pozisyon tutmak, makam ve mevki yakalamak adına atılan yanlış adımların faturasını toplum olarak ödediğimiz gerçeğini göz ardı etmeye kimsenin hakkı olmadığını artık görmek gerekmektedir. Doğru yapılan işlerin sayısı arttıkça yanlışlar ve yanlış yapmaya niyetlenenlerin sayısı azalacak buda geleceğe daha umutla ve güvenle bakılmasını sağlayacaktır.