Boş kontenjana YÖK yorumu: Bilinçli tercih

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) üniversitelere yerleştirme sayılarına ilişkin analiz raporu yayımladı. Geçtiğimiz yıl yerleştirme sonuçlarıyla 2017 ÖSYS yerleştirme sonuçlarını kıyaslanarak hazırlanan YÖK 2017 LYS Yerleştirme Sonuçları Analizi raporunda Geçen sene toplamda 1 milyon 957 bin 626 adaydan yüzde 69,98’i tercih yaparken bu yıl toplamda tercih yapma hakkı olan 1 milyon 846 bin 874 adaydan yüzde 53,86’sının tercih yaptığı belirtildi. Yükseköğretim kurumlarındaki 214 bin 430 boş kontenjan ise YÖK tarafından “Tercih edecek öğrenci sayısındaki geçtiğimiz yılla karşılaştırıldığında önemli bir değişiklik olmamasına ve kontenjanlarda artış olmasına rağmen boş kontenjan sayıları öğrencilerimizin daha bilinçli ve seçici bir tercih sürecinde olduğunun göstergesi” ifadeleriyle yorumlandı.           

YÖK tarafından 2017 ÖSYS yerleştirme sonuçlarıyla ilgili olarak hazırlanan raporda yer alan ifadeler şu şekilde:  

LİSANSA YERLEŞEN SAYISINDA ARTIŞ VAR

Lisans programlarına yerleşen öğrenci sayısı 422 bin 950 oldu. Bu sayı geçen yıl lisans programlarına yerleştirilen öğrenci sayısı 423 bin 479 ile benzer düzeyde olup, devlet üniversitelerindeki lisans programlarına yerleşen öğrenci sayısı 2016 yılında 345 bin 579 iken, 2017 yılında yerleşen öğrenci sayısı 346 bin 675 olarak gerçekleşti. Bu kapsamda devlet yükseköğretim kurumlarına yerleşen lisans öğrenci sayılarında artış var.

TERCİH YAPAN ADAY SAYISI DÜŞTÜ

Geçen sene toplamda tercih yapma hakkı olan 1 milyon 957 bin 626 adaydan 1 milyon 370 bin 7’si yani yüzde 69,98’i tercih yapmıştı. Bu sene ise toplamda tercih yapma hakkı olan 1.846.874 adaydan 994.766’sı tercih (%53,86) yapmıştır. Yani geçen yıla kıyasla öğrenciler ilk yerleştirmede daha az tercih yapma eğiliminde olmuştur. 

DAHA BİLİNÇLİ VE SEÇİCİ BİR TERCİH SÜRECİ

Yerleştirme sonuçlarına göre boş kalan 214 bin 430 toplam kontenjanın 163 bin 613’ü önlisans programlarında, 50 bin 817’si ise lisans programlarında görüldü. Tercih edecek öğrenci sayısındaki geçtiğimiz yılla karşılaştırıldığında önemli bir değişiklik olmamasına ve kontenjanlarda artış olmasına rağmen boş kontenjan sayıları öğrencilerimizin daha bilinçli ve seçici bir tercih sürecinde olduğunun göstergesi. 

Sınavsız geçiş kaldırılmış olması dikkate alındığında, meslek lisesi mezunlarımızdaki tercih edebilecek yüksek sayıdaki öğrenci sayısı memnuniyet vericidir. 

ÖĞRETMENLİKTE BOŞ KONTENJAN ARTTI

Bu yıl ilk kez başlayan Öğretmenlik programlarında taban puan uygulaması kapsamında ise, doluluk oranı geçen yıl yüzde 99,23 iken bu yıl yüzde 86,79 olmuştur. 

Bu doluluk oranındaki düşüşte özellikle bazı programlar önemli rol oynamaktadır. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği programlarında geçen sene kontenjan 2bin 965, yerleşen 2 bin 902 ve boş kontenjan 63 (doluluk %97.85) iken bu sene kontenjan 2 bin 866, yerleşen 543 ve boş kontenjan 2 bin 323 (doluluk %18.95) olmuştur. Benzer şekilde Fen Bilgisi Öğretmenliği programlarında geçen sene kontenjan 4 bin 429, yerleşen 4 bin 414, boş kontenjan 15 (doluluk %99,6) iken, bu sene kontenjan 4 bin 459,  yerleşen 3 bin 049, boş kontenjan 1410 (doluluk %68,38) olmuştur. 

İSTİHDAMDA GÜÇLÜK YAŞANAN PROGRAMLAR BOŞ KALDI

Bu programların özelliği özellikle istihdamda güçlük yaşanan programlar olmasıdır. Milli Eğitim Bakanlığı ve ilgili kamuoyu da zaten uzun yıllardır bu kapsamdaki öğretmenlik programlarında kontenjan azaltılmasına gidilmesini talep etmekteydi.  YÖK olarak re’sen ve merkezi olarak kontenjan azaltılması ve pek çok üniversitede bu programların kapatılması yerine kalite çıtasının yükseltilerek aynı sonuca ulaşma yöntemi tercih edilmiştir.  Uygulanan taban puan uygulaması ile geçmişte başarı sıralaması 1.420.000’lerde olan öğrencinin eğitim fakültesi programlarına yerleşebildiği göz önüne alınarak yerleşen öğrencinin niteliğini arttırabilmek üzere eğitim fakültelerine yerleştirme taban puanı (bütün ilgili tarafların ve kamuoyunun tasvibiyle)  240.000 seviyesine çekilmiştir. Bunun sonucunda da bu programların doluluk oranlarda önemli oranda düşüş yaşanmıştır. Bu durum doluluk oranlarımıza olumsuz yansımış olsa da geleceğimizi emanet edeceğimiz genç nesillerimizin eğitimi açısından daha nitelikli, bilinçli ve istekli bireylerin öğretmenlik programlarını tercih etmesi ve öğretmen olması açısından oldukça olumlu bir durumdur. 

Eğitim fakültesi programları arasında en düşük doluluk oranının istihdam alanının oldukça daraldığı Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği alanında olması arz ve talep dengesinin doğal bir sonucu olarak değerlendirildi. 

Bu sene Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliğinde doluluk oranı yüzde 19,72,  Fen bilgisi öğretmenliğindeki doluluk oranı yüzde 69,15’tir. İşletme ve iktisat gibi çok fazla mezunun bulunduğu programlar için de aynı bakış açısı söz konusudur. 

AÇIKÖĞRETİMDE DOLULUK ORANLARI AZALDI

Geçtiğimiz yıl açıköğretim lisans programlarının kontenjanı 56.277, ön lisans programlarının kontenjanı 113.338 olmak üzere toplam 169.615 olan kontenjanın tamamı dolmuştu. Bu sene açıköğretim lisans programlarının kontenjanı 69.089, önlisans programlarının kontenjanı 125.069’e çıkartılmış olup, toplam 194.158 olan kontenjanın 129.003’ü dolmuştur. Bir başka ifadeyle açıköğretim programlarında geçen yıl %100 olan ortalama doluluk oranı bu yıl % 66,44’e düşmüştür. 

Bu düşüşün en önemli gerekçesi açıköğretim sisteminde lisans programlarına geçmiş yıllarda YGS ile yerleştirme yapılırken, aynı isimli örgün programlarda (İşletme, İktisat, Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler, Sosyoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Felsefe) LYS puanlarına göre yerleştirme yapılıyor olması durumu dikkate alınarak yapılan yeni düzenlemeyle birlikte bu yıldan itibaren -bu yanlışın kaldırılarak açıköğretim programlarında da eşdeğer örgün programlar gibi-  LYS puanlarına göre öğrenci alınmaya başlanmasıdır.  

Bu programlardan mezun olan öğrencilerimiz, örgün programlardan mezun olan öğrencilerimiz ile aynı yeterlilikler ve aynı haklara sahip olmalarına karşın giriş puan türündeki farklılık -bu durumun akademik ve bilimsel olarak izah edilemezliği bir tarafa- bu programlarımızı ikinci sınıf bir eğitim olarak değerlendirilmesine sebep olmakta idi. Bu yıl açıköğretim sistemindeki programlara giriş koşulları aynı isimli örgün programlardakine benzer hale getirildi. 

YÖK BURSUNUN UYGULANDIĞI BÖLÜMLER

Ülkemizde bilim temelli bilginin üretimi ve ülkemizin kalkınması için önemli olan ama son yıllarda tercih eğilimi azalan programlara ilişkin burs uygulaması tercih edilme oranlarını arttırdı.

Bilindiği üzere Temel Bilimler (Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik) programlarında 2015 yılından önce ortalama doluluk oranı %82,5 gibi oldukça düşük seviyelerde iken (2014 yılında kontenjan 8.044, yerleşen 6.637, boş kontenjan 1.407) ve pek çok üniversitemizde bu programların doluluk oranları 0  (hiçbir öğrenci tercih etmiyor ilken) son iki yılda yapılan rasyonel kontenjan planlaması ile doluluk oranı 2016 yılında %98,5’e yükselmişti. Bu yıl ise uyguladığımız burs politikası ile bu programlarda kontenjan artışı olmasına rağmen doluluk oranı %99,02’ye yükselmiştir.  (Temel bilimlerde geçen sene 7.961 olan kontenjan bu sene toplamda 1.033 artışla 8.994 oldu). Bu durum YÖK’ün üstün değer atfettiği bu programlara ilişkin hassas yaklaşımının sonucudur. 

Yükseköğretim sistemimizin bilimsel yapısının ve ülkemizin bilgi temelli gelişiminin zeminini oluşturan temel bilim programlarının ve Türkiye'nin öncelikli alanları ve yükseköğretim sistemi açısından stratejik önem taşıyan, tarım-ziraat-orman-su ürünleri odaklı lisans programlarına ilginin arttırılması gerçeğinden hareketle söz konusu programları ilk üç sırada tercih eden ve yerleşen öğrencilere burs verilmesine ilişkin olarak başlatılan burs programı sayesinde ziraat programlarında geçen yıl %84,27 olan doluluk oranı bu yıl daha da artarak %97,41, su ürünlerindeki doluluk oranı %83,40’dan %92,10’a, %61,23 olan yer bilimleri programlarındaki doluluk oranı ise %70,59’a yükselmiştir.

MESLEK LİSESİ MEZUNLARINA REHBERLİK

Burada özellikle dikkat çekilmesi gereken konu tercih yapma hakkına sahip olan meslek liseli adayların geçen yıl yüzde 77’si tercih yaparken bu yıl yüzde 50’sinin bu hakkını kullanmış olmasıdır. Bunun sebebi bu yıl ilk kez uygulanan sınavsız geçişin kaldırılması sonrasında, ilgili öğrencilerimize verilen ek puan ile daha yüksek sayıda öğrencimiz sınavda başarılı olduğu halde durumlarını daha iyi değerlendirmek üzere bu aşamada tercihini yapmamış olmasıdır. Sınavsız geçişin kaldırılması sürecinin devreye girdiği bu ilk yılda görülen olumsuz durumun ek yerleştirme sürecinde büyük ölçüde kalkacağı düşünülmektedir. 

Geçen yıl ile karşılaştırıldığında daha az tercih yapma eğilimi doğrultusunda lisans programlarındaki doluluk oranlarının yüzde 94,31’den, yüzde 89,27’ye gerilediği, önlisans programlarındaki doluluk oranlarının ise yüzde 91,42’den yüzde 62,55’e düştüğü görülmüştür. Bir başka ifadeyle yerleştirme sonuçlarına göre boş kalan 214.430 toplam kontenjanın 163 bin 613’ü önlisans programlarında, 50 bin 817’si ise lisans programlarındadır.

Bu sonuçlar öğrencilerimizin daha bilinçli bir tercih yapma eğiliminde olduklarını, sadece yükseköğretime girmeyi değil, mezuniyet sonrasındaki istihdam imkanlarını da dikkate aldıklarını göstermektedir. Bununla birlikte özellikle meslek lisesi mezunlarına yönelik bu ilk sene için rehberlik yapmamız gerektiğini de göz ardı etmiyoruz. Bu hususu YÖK olarak gündemimize almış bulunmaktayız. 

TIP VE HUKUK DOLDU

İki yıl önce Tıp ve Hukuk, geçtiğimiz yılda Mühendislik ve Mimarlık programlarında başlatılan taban puan uygulamasındaki sonuçlar memnuniyet vericidir. Tıp programlarında geçen sene boş kontenjan 55 iken bu sene 27, Hukuk programlarında geçen sene boş kontenjan 298 iken bu sene boş kontenjan olmamış doluluk yüzde 100 olmuştur. 

Mühendislik programlarında geçen sene boş kontenjan 14 bin 754 iken bu sene 8 bin 165, mimarlık programlarında geçen sene boş kontenjan 744 iken bu yıl 944 olmuştur. Mimarlık programlarındaki boş kontenjanın artmasındaki sebep vakıf ve KKTC üniversitelerine yerleşen aday sayısındaki azalmadır. 

EK YERLEŞTİRME İKİNCİ ŞANS 

İlk yerleştirme sonuçlarına göre ek yerleştirme için önemli sayıda kontenjan olması, öğrencilerimizin geçtiğimiz yıllara göre ek yerleştirme sürecinde daha fazla imkan ve fırsat sunmaktadır. Öğrencilerimiz bu kontenjanları dikkatlice değerlendirerek yıl kaybına uğramadan yerleşebilme ve yükseköğretim sistemimize dahil olma imkanı bulabileceklerdir. 

SİSTEM PLANLANAN DOĞRULTUDA ÇALIŞIYOR

Yeni YÖK olarak Yükseköğretim sisteminin her kademesinde kaliteyi öncelikli kılıyoruz. Kontenjan planlamasında önceliğimiz kontenjanların ve yerleşen sayılarının hadsiz hesapsız artırılması değildir. Sistem, önceden yapılan planlamalarımız dahilinde çalışmakta olup yetkinlik ve yeterlilik dikkate alınarak büyüme gerçekleştirilmektedir. Diğer taraftan iki yıldır gerek üniversitelerin ilgili verilerinin paylaşımı gerekse mezun başarıları ve programların akredite olup olmadığı bilgilerinin açıklanması öğrencilerimize daha bilinçli tercih yapma imkânını sunmaktadır. Öğrencilerimizin artık bunlara dikkat ettiğini de gözlemlemek mutluluk vericidir.