Çocuklar neden çalar?
Çalma, kişinin kendisine ait olamayan bir eşyayı izinsiz olarak alması eylemi olarak tanımlanabilir. Peki çocukların okuldan ya da arkadaşlarının evlerinden gizlice, izinsiz olarak aldıkları oyuncaklar, eşyalar hırsızlık olarak görülebilir mi? Çocukluğunda başkalarının eşyalarını izinsiz olarak alan çocuklar için gelecekte hırsızlık riski var mı? Uzmanlar izinsiz alınan bu eşyaları çocuğun hırsızlığı olarak mı tanımlıyor yoksa gelişmesinin bir parçası mı?
İşte bu soruların yanıtlarını Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Uzm. Dr. Mehmet Yavuz şöyle veriyor:
ÇALMA EYLEMİNİN YAŞI 2-8 YAŞ ARASI: Hiçbir çocuk mülkiyet kavramı bilinciyle doğmaz. Çocuk henüz paylaşma konusunda olgunlaşmadığı için her şeyi kendisinin zanneder, izin alması gerektiğinin bilincinde değildir. Asıl amacı hırsızlık olmayan bu davranışlar aslında her çocuğun anılarında yer alır. Bu dönemde çocuk dünyanın kendi etraflarında döndüğünü zanneder. Bu sebeple hiç sorgulamadan, benmerkezci bir tutumla beğendiği her oyuncakla oynayabileceğini, hoşuna giden her nesneye sahip olabileceğini düşünür.
SAHİPLENME DUYGUSU ALDIRIYOR: Bu tarz bir sahiplenme duygusu bazen çocuğunkendilerine ait olmayan bir varlığa izinsiz sahip olmak istemesine sebep olabilir. Mesela anaokuluna giden bir çocuk okulda beğendiği bir oyuncağı öğretmeninden izin alma ihtiyacı duymadan evine götürebilir. Çocuğun bu yaşlarda kendine ait olmayan ‘’ ödünç alma’’ olarak adlandırabileceğimiz bu davranış ileri ki dönemlerde çalma davranışına dönüşebilir mi?
MÜLKİYET DUYGUSU NE ZAMAN GELİŞİR? Çocuklarda mülkiyet duygusu 3-4 yaşına geldiğinde gelişir. Artık başkasına ait olan bir şeyi izin istemeden almaması gerektiğini bilir. Ancak bu seferde sahip olma isteğine karşı koyamaz. Suçluluk duygusu hissetmesine rağmen okulda arkadaşına ait bir silgi ya da renkli bir kalemi alıp eve getirebilir. Çalma her zaman her çağda ayıplanan, sıklıkla da cezalandırılan bir durumdur. Böyle bir durumla karşılaşan anne- baba sert tepki gösterirse çocukkorku ve paniğe kapılır. Bunu "Nereden aldın?" sorusuna çocuğun verdiği cevap ise genellikle "Arkadaşımdan ödünç aldım" ya da "Yolda buldum" gibi ifadelerdir.
BEĞENDİĞİNİ ALIR: Ebeveynlerin bilmesi gereken belli bir yaşa kadar bunun bir davranış bozukluğu ya da çalma eylemi olmadığıdır. Küçük yaşlardaki çocuklar “senin”, “onun” gibi aitlik kavramlarını ayırt edemediği için beğendiği her şeyi kendininmiş gibi algılar.
SEVGİ VE İLGİ EKSİKLİĞİ YATIYOR: Çalma davranışın altında yatan temel neden sevgi ve ilgi eksikliğidir. Anne babası tarafından yeterince sevilmediğini, onları yitirdiğini düşünen çocuklar genellikle mutsuzdurlar. Çocuğun çok sevdiği birinin kaybetmesi gibi travmatik durumların da çalma davranışa yol açtığı gözlemlenmiştir. Sevgi deposu yeterince dolu olmayan çocuk başkalarına ait eşyaları çalarak bu açlığını doyurmaya çalışır. Bu arzusu sevdikleri tarafından dışlanmış, şiddet ya da duygusal istismara maruz kalmış çocuklarda da yaygın olarak görülen bir davranıştır.
FAZLA DİSİPLİN VE ELEŞTİRİYE DİKKAT: Ebeveynler bazen farkında olmadan çocuğun böyle bir davranışta bulunmasına etki etmiş olabilirler. Anne babanın aşırı disiplinli olması, çocuğunu başarısızlıklarını onun akranlarıyla kıyaslaması, fazla eleştirmek, kırıcı sözler söylemek ve bunu yaparken suçlayıcı bir tavır takınmak, çocuğa hiçbir olumlu geri bildirim vermemek yine bu davranışın oluşmasına zemin hazırlar. Ev içinde eşler arasındaki gerginlik, huzursuzluk ya da fiziksel şiddet varsa çocuğu çalma davranışına itebilir.
ÇALDIĞI NESNE NE SİMGELİYOR? Çocuğun dünyasında çaldığı para ya da eşya aslında kendisinden esirgenen sevgi ve ilgiyi sembolize etmektedir. Çocuk sosyal çevresinde arkadaşlarına kıyasla daha az popüler olması da onu çalma eylemine yönlendirebilir. Bu şekilde içindeki duygusal boşluğu doldurmaya çalışır. Bazen de kendine ait olmayan bir eşyayı alması karşısındaki insana duyduğu intikam duygusu, kırgınlık, kıskançlık, düşmanlık gibi duyguların dışa vurum şekli olabilir.Tekrar tekrar yapılan çalışmalarının sonucunda çalma hastalığının sevgi yoksunluğundan kaynaklandığı gözlemlenmiştir.
ÇALMA ALIŞKANLIĞI KARŞISINDA NASIL TUTUM GÖSTERMELİSİNİZ?
11-09-2016