Çocuklar sosyal becerileri tekrar nasıl kazanacak?

Çocuklar sosyal becerilerini tekrar nasıl kazanacak? Üsküdar SEV'den çocuklara sosyal beceriler kazandırmanın yolları. Tüm dünyada ve Türkiye'de pandemi sürecinde sosyal izolasyona hem çocuklar hem de yetişkinler zorunlu kaldı.

Bazı sınıfların fiziki olarak okula döndüğü bugünlerde, çocuklara körelmiş olabilecek sosyal becerilerini (oyuncak paylaşma, oyuna dâhil olma, sırasını bekleme vb.) tekrar kazandırmak için hem öğretmenlere hem de velilere görevler düşüyor.

ÇOCUKLAR SOSYAL BECERİLERİNİ TEKRAR NASIL KAZANACAK?

Üsküdar SEV Anaokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü Uzmanları; çocukların hangi yaşlarda nasıl özelliklere sahip olduklarını ve sosyal becerilerinin sağlıklı gelişmesi için yapılması gerekenler hakkında bilgiler verdi:

Yaşamın ilk yıllarında geliştirilen akran ilişkileri çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi için büyük önem taşır. Bütün bunlar çocukların kendi kişiliklerini geliştirmelerine yardımcı olur ve sağlıklı bireyler olarak topluma adapte olmalarını sağlar. Bu karşılıklı ilişkiler sayesinde çocuk;

• Problem çözmeyi
• Cinsel kimliğine uygun davranışlar geliştirmeyi
• Duygularını anlamlandırmayı
• Kendini rahat ifade etmeyi öğrenir.

AKRAN İLİŞKİLERİ OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE ŞEKİLLENİYOR

2-4 Yaş Dönemi:

Yaşamın başlangıcında görülen ilk sosyal davranış, bebeklerin annelerine olan bağlılığıdır. Yeni doğmuş bebeğin anneye bağlılığı; ona yakın olması, sarılması ve anneyi devamlı bir şekilde gözlemesi ile görülür. Ancak bebek büyüdükçe anneye bağlılık farklılaşır ve çevresini araştırmak amacıyla ondan kopar.

Okul öncesi dönemde çocuğun akran ilişkilerini şekillendiren çeşitli gelişim öğeleri bulunmaktadır.

Konuşma becerisi bunlardan en önemlisidir. Konuşma; çocukların bilgi alma, bir şeyler anlatma ve paylaşımda bulunma gibi farklı amaçları gerçekleştirmelerini sağlar. Çocukların akranlarıyla ilişkilerini geliştirir, akranları tarafından kabul edilmelerine zemin hazırlar.

Akranlar arasındaki ilk tercihler 2 yaş itibariyle başlar. 2 yaş çocuğu henüz empati geliştirememiş olması sebebiyle yaşıtlarıyla birlikte aynı oyunu oynamak yerine, aynı anda farklı oyun tercihleriyle bir arada olmaktan hoşlanır. Bu dönem, paralel oyun dönemi olarak da adlandırılır. 2-3 yaşlarında çocuklar, hemcinsleri ile oyuncaklarını paylaşır ve hemcinslerinin isteklerine cevap verir. İlk 3 yıl içinde akranlar arasında nesneleri sahiplenme konusunda anlaşmazlık yaşanabilmekteyken zamanla bunun azaldığı görülür.

ARKADAŞ SEÇME DÖNEMİ: 4 YAŞ SONRASI BAŞLIYOR

4-6 Yaş Dönemi:

Bu yaş dönemi çocukları kendileri haricinde bir dünya olduğunu bilirler ve o dünyanın kurallarını fark ederler. Başkalarının da kendisinin gibi istekleri olduğunu görüp beklemeyi öğrenirler. Bu yaştaki çocuklar kendileri ile oynayabilen 1-2 arkadaş seçme ihtiyacındadırlar.

İlerleyen yaşla beraber çocuğun sosyal ağının içinde daha fazla akran sayısı yer almaya başlar. Seçilen arkadaşlar her iki cinsten de olabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar birbirleri ile iletişim halindeyken şakalaşmaktan keyif alırlar, argo kelimeler söylemekten hoşlanabilirler. 4-6 yaş döneminin genel özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Oyunlar sırasında daha çok bağımsız olmayı tercih ederler. Kendi oyun tercihlerini ve isteklerini daha rahat ifade edebilirler.
• İstekleri olmadığında arkadaşları ile kavga edebilirler.
• Empati kurma becerisini henüz geliştiremedikleri için benmerkezci tavırlar sergileyebilirler.
• Bu yaş çocuklarında paylaşma ve yardımlaşma duyguları gelişmeye başlamıştır.
• Arkadaşları ile birlikte grup halinde oynamaktan hoşlanırlar.
• Dengeli oldukları gözlenir.

BAŞARILI SOSYAL İLİŞKİYİ AİLENİN TUTUMU BELİRLİYOR

Sosyal ilişkilerin sağlam kurabilmesi, bazı becerilerin aile ortamında kazandırılmasına bağlıdır. Bu da ebeveynin sorumluluğundadır. Ebeveynler, çocuğa paylaşmayı, başkasının duygularını anlamayı, duygularını denetim altına almayı, belirlenmiş kurallara uymayı, saygılı olmayı, yardımlaşmayı öğretmeli.

Bazı anne-babalar, çocuklarının arkadaşlık tercihleri konusunda müdahaleci olabilir. Bu tarzda yaklaşımlar, çocuğun hem ebeveynlerine arkadaşlıkları konusunda yalan söylemesine yol açabilir hem de çocuğun kendi kararlarını kendi verme mekanizmasını olumsuz etkileyebilir.

AİLEDEKİ İLGİSİZLİK YANLIŞ ARKADAŞ NEDENİ OLUYOR

Aile içi sağlıklı iletişime sahip bir çocuk, arkadaş gruplarının onayına daha az ihtiyaç duyar ve bulunduğu gruptan çok fazla etkilenmez. Ancak aile içi iletişimin ve ilginin az olduğu durumlarda, çocuk ihtiyaç duyduğu ilgi ve yakınlığı bulmak için, kendini olduğu gibi kabul eden farklı arayışlara yönelebilir.

Bu nedenle, çocuk ile paylaşım yapılabilecek sohbet saatlerinin yaratılması çok önemli. Eleştirel, tehdit edici, yargılayıcı yaklaşım çocuğun, anne-babasıyla olan iletişiminin azalmasına ve kendini daha iyi hissettiği akran gruplarına daha fazla yakınlaşmasına sebep olabilir.

Unutmamalıdır ki; arkadaşlık, akranlar arasındaki bir ilişkidir. Ebeveynlerin, çocuklarıyla arkadaş olduklarını söylemeleri bir yanılsamadır. Bu durum, çocukların arkadaş gibi görmek istedikleri ebeveynleriyle olan ilişkisini zedeler. Anne-baba-çocuk arasındaki sınırın ortadan kalkmasına ve rol karmaşası yaşanmasına neden olur. Bu şekilde çocuk da, kendi ilişkilerini düzenlemekte sıkıntı yaşar.

ÇOCUKTA SOSYAL BECERİLERİN GELİŞİMİ İÇİN EBEVEYNLERE ÖNERİLER

YALNIZ KALMALARINA İZİN VERİN: Çocuklarınızın, sizlerin kontrolünde yalnız kalabilmeleri için çaba sarf edin. Ev içindeki oyunları sürekli birlikte oynamanız gerekmez. Çocukların tek başlarına oyun kurmaları ve vakit geçirmelerine fırsat verilmelidir.

DOĞRU ROL MODEL OLUN: Çocuğunuzla aranızda güvenli bir ilişkinin olması büyük önem taşır. Çocuğun ilk tanıdığı insanlar olan anne-babası ile ilişkileri, daha sonra kuracağı arkadaşlık ilişkilerinde model görevi görür.

SÜREKLİ OYUN PLANLAMAYIN: Çocuklarınızla keyifli zaman geçirmeniz önemli; ancak sürekli yapılandırılmış etkinlikler sunmamanız gerekir. Çocukların hayal dünyaları ve oyun kurma becerileri bu şekilde zenginleşebilir. Unutmayın ki “iyi oyun kurucu” olmak, arkadaşlar arasında ilgi çekici bir özelliktir.

EVE ARKADAŞINI GETRMESİNE İZİN VERİN: Çocuğunuzun eve arkadaşlarını getirmesine izin verin. Bu, çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve arkadaşlıklarını geliştirmesi için etkili bir yöntemdir. Ayrıca toplumdaki sosyal kuralları öğrenmesi açısından da gereklidir.

ARKADAŞLARINI KENDİSİ SEÇSİN: Çocuğunuza kendi arkadaşlarını seçme şansı tanıyın. Bu durum onların bağımsız bir kişilik geliştirmesine olanak sağlar. Çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve bunu kendi seçimleriyle yapması çok değerlidir; çünkü çocuğun her bir arkadaşı kendisi için ayrı bir tecrübe olacaktır.

SORUNUNU DİNLEYİN AMA ÇÖZMEYİN: Yaşadığı arkadaşlık problemlerini size aktardığında dinleyin ancak problemlerini sizin değil kendisinin çözmesi gerekir. Bunun için çocuklarınızı teşvik edin.

ÇÖZÜMÜ BİRLİKTE ARAYIN: Sohbet sırasında çözüm için neler yapabileceğini kendisine sorun ve beraber çözüm yolları arayın.

ÜSKÜDAR SEV İLKÖĞRETİM KURUMLARI

Üsküdar SEV İlköğretim Kurumları, Sağlık ve Eğitim Vakfı tarafından 1997 senesinde ilköğretim yasası ile birlikte kurulmuştur. Üsküdar SEV İlköğretim Kurumları; anaokulu, ilkokul ve ortaokul seviyesinde eğitim vermektedir. Üsküdar SEV İlköğretim Kurumları, 2008 tarihinde Uluslararası Okullar Konseyi (CIS) tarafından akredite edilmiştir ve akreditasyonları düzenli olarak yenilenmektedir. Okulun misyonu; evrensel bakış açısı ve yarattığı güvenli öğrenme ortamıyla sağlıklı, mutlu, üretken, ilkeli bir yaşam süren, Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı bireyler yetiştirmektir. Çoğunluğu ana dili İngilizce olan öğretmenlerin oluşturduğu bir kadro tarafından sağlanan İngilizce eğitimi sayesinde yabancı dil seviyesi ana sınıfında başlayarak 8. sınıf sonunda üst düzeye ulaşmaktadır. Son teknolojik gelişmelerin yakından takip edilmesi ve derslerde uygulanması sayesinde öğrencilerin problem çözebilme ve yaratıcılık becerileri de gelişmektedir.