Mesleki eğitimde neler değişiyor? Öğrenciler dezavantajlı mı olacak?

Mesleki eğitimde neler değişiyor? Öğrenciler dezavantajlı mı olacak? Geçtiğimiz ay çıkan yönerge değişikliği neler getiriyor? Dal seçimi nasıl değişti? Rehber öğretmenler neden yok?

Mesleki ve teknik Anadolu liselerini ilgilendiren ve geçtiğimiz 19 Mart’ta çıkan bir yönerge bu liselerde değişiklik yapılmasına yol açtı. Artık öğrenciler dallarını 10’ncu sınıfta değil, 9’ncu sınıfta seçecek. Bu seçimi yaparken ise rehberlik ve yönlendirme alamayacak. Çünkü bu ders 9’ncu sınıfta kaldırıldı. 

Peki bu değişiklikler öğrencileri nasıl etkileyecek? Öğrenciler dezavantajlı duruma mı gelecek? Bu sorularımızın yanıtlarını Tink Kolejleri kurucusu Zeynep Dereli ile konuştuk. İşte Dereli’nin dikkat çektiği noktalar: 

MESLEKİ EĞİTİMDE NELER DEĞİŞİYOR? ÖĞRENCİLER DEZAVANTAJLI MI OLACAK?

Mesleki ve teknik eğitim dünyada üzerinde sıcak tartışmaların sürdüğü ve beklentilerin yüksek olduğu bir eğitim türünü oluşturuyor. Ülkemizde mesleki ve teknik eğitimlerinde sıklıkla revizyonlar yapılıyor. En son da geçtiğimiz mart ayındaki yönerge değişikliği ile bu gerçekleşti. Türkiye’de ortaöğretim düzeyinde eğitim alan öğrencilerin yüzde 35’i mesleki ve teknik eğitim veren kurumlarda bulunuyor.

MESLEKİ EĞİTİMDE DÖNÜŞÜM ŞART

Teknolojinin hayatın her alanına yayılması ve verimliliği artırmasına paralel olarak, mesleki ve teknik eğitimde kazandırılan bilgi ve becerilerin güncellenmesi gerekiyor. Covid-19 ile yeni bir çağa girildi ve artık teknolojide çok hızlı ve radikal dönüşümlerin yaşandığı bir dönem başladı. Geleneksel mesleki ve teknik eğitimde kazandırılan bilgi ve beceriler, yeni dönemin talep ettiği bilgi ve becerileri karşılamakta zorlandığı için mesleki ve teknik eğitim sorgulanır duruma geldi. Teknolojideki hızlı değişim ve dönüşümler mesleki eğitimin laboratuvar güncellenme ihtiyacını sürekli kılmış, bu da mesleki ve teknik eğitimin ekonomik maliyetinin sürekli artmasına yol açmıştır. Birçok ülke, mesleki ve teknik eğitimi yeni duruma adapte etmek için revizyon yaptı.

AKADEMİK BECERİ EĞİTİMİ ARTMALI

Artık okulların öğrencileri eğitim aşamasında var olmayan mesleklerde çalışabilecek ve henüz tanımlanmamış problemlere ve ürünlere çözümler üretebilecek şekilde yetiştirmeleri beklenmekte. Bu tartışmaların ötesinde bu safhayı deneyimleyen ülkelere bakıldığında genel olarak mesleki ve teknik eğitimin genel eğitime göre birinci safhanın tersine daraldığı, akademik becerilere ağırlık veren eğitimin payının giderek arttığı görülmektedir. Bu da yeni durumda eğitimin artık temel ve akademik becerileri yüksek, dolayısıyla değişen durumlara hızla adapte olabilen mezunlar verilmesine yöneldiğini göstermekte. 

TÜRKİYE’DE NE YAPILIYOR?

Mesleki ve teknik ortaöğretim; mesleki ve teknik Anadolu liseleri, mesleki eğitim merkezleri ve Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü dışında diğer genel müdürlüklere bağlı ortaöğretim kurumlarında yürütülmekte. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun sayısının son on yılda giderek arttığı, dört yüz binler seviyesine ulaştığı görülmektedir. Özel mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun sayısının ise toplam mezun sayısının yüzde 10’un altında seyrettiği görülmekte. Mesleki eğitimin ekonominin ihtiyaçlarına cevap üretebilmesi açısından özel sektörün himayesi ve/veya kontrolünde meslek okulu açılması oldukça önem arz etmekte.

YÖNETMELİK NELERİ DEĞİŞTİRDİ?

MEB, 19 Mart 2020 tarihli bir yönerge ile mesleki ve teknik eğitimde değişikliğe gitti. Anadolu Meslek Programı’na (AMP) öğrenciler yerel yerleştirmeyle Anadolu Teknik Programı’na (ATP) ise merkezi yani LGS puanıyla yerleşiyor. 

DERS PROGRAMLARI BİRLEŞTİRİLDİ

Yapılan değişiklik ile AMP ve ATP ders programları 9.-11. sınıflar arası birleştirildi. Dolayısı ile sınav puanı ile gelecek olan ATP öğrencileri 11. Sınıfta gördükleri fizik, kimya gibi yeni dünya düzeninde çok ihtiyaç duyulan akademik dersleri sadece 12. Sınıfta görebilecek.

DEZAVANTAJLI DURUMA DÜŞTÜLER

Bu durumda da üniversite sınavında da Anadolu Lisesi öğrencilerine göre çok dezavantajlı bir konuma düşecekler.

ALAN-DAL SEÇİMİ 9’NCU SINIFTA

Anadolu meslek programlarında öğrencilerin alanlarını 10. sınıfta değil, 9. sınıfta belirleyebilmeleri ve 9. sınıftan itibaren de alan ve dal dersleri alabilmelerine yönelik düzenleme yapıldı. 

Mesleki ve teknik ortaöğretimde öğrenciler 10. sınıfta mesleki alan eğitimi, 11. ve 12. sınıflarda ise alanına bağlı olarak dal eğitimi almaktayken, yeni düzenleme ile dal derslerini 10. ve 11. sınıflarda alacak.

REHBERLİK DESTEĞİ KALDIRILDI

Dal seçimi 9. sınıf sonuna alındığı gibi 9. sınıfta rehber öğretmenliği de kaldırıldı. Oysa öğrencilerimizin rehberlik desteğine en çok ihtiyaç duydukları sene 9. sınıftır.  İlköğretimden gelen ve hangi alanı seçeceğini bilemeyen ya da yerleştirmeden dolayı istediği alana geçemeyen ve dal seçecek olan bir öğrencinin 9. Sınıfta desteğe ihtiyacı vardır.

12. sınıflarda AMP öğrencilerimiz yine 3308 sayılı Kanun kapsamında beceri eğitimi haftada beş gün, 39 saat olarak işletmelerde alacaklardır.  ATP’de ise akademik derslerine devam edeceklerdir.

YA BEDEN YA GÖRSEL SANATLAR VE MÜZİK 

Beden Eğitimi/Görsel Sanatlar/Müzik derslerinden sadece bir tanesini öğrenciler seçebilme hakkı kalmıştır. Yönetmelik değişikliğinden evvel Beden Eğitimi tüm öğrencilerimizin aldığı bir dersti. Covid-19 sonrası sağlıklı yaşam bu kadar önem kazanmışken bu değişikliğin derhal düzeltilmesi gerekmektedir. 

MESLEKİ GELİŞİM ATÖLYESİ OLDU

9. sınıftaki Mesleki Gelişim dersinin adı Mesleki Gelişim Atölyesi olarak değiştirilmiştir. Aslında değişen bir şey yoktur. Ancak öğrencilerimize 9.sınıfta alanları belirleneceği için o alana ait mesleki gelişim atölyesi işlenecektir. 

AKADEMİK DERSLER ÇOK ÖNEMLİ

ATP’ye sınavla yerleşen öğrenciler önceki yıllardan farklı olarak akademik ders almak istemezlerse 12.sınıfta işletmeye giderek AMP’den mezun olabileceklerdir. Halbuki yeni çağda akademik derslerin önemi artmıştır.

TERK ORANLARI ARTACAK

Ülkemizde yerleştirme sıkıntısı vardır. Öğrencilerimizin hepsi istediği okula ve alana yerleşememektedir. Mesleki eğitimde devamsızlık ve terk oranlarını genel eğitime göre yüksektir. Yeni düzenleme ile 9. sınıf sonunda rehberlik desteği olmadan dal seçimi nedeniyle terk oranlarının artması kaçınılmazdır.

BU LİSELER NİTELİKSİZ HALE GELİYOR

Yeni düzenleme ile Anadolu Meslek Programı Anadolu Teknik Programı seviyesine çıkmamıştır. Ne yazık ki Anadolu Teknik Programı, Anadolu Meslek Programı seviyesine indirilmiştir. Uygulamalı eğitimde desteklenmesi ve geliştirilmesi gereken teknik liseler niteliksizleştirilmektedir.

DAHA DA SORUNLU OLACAKLAR

Türkiye gibi gelir farklılıklarının yüksek olduğu ülkelerde başarısız veya gelir seviyesi düşük ailelerin çocuklarının mesleki okullarda kümelendiği, dolayısıyla toplumlardaki farklılaşmanın somut bir şekilde mesleki eğitime de yansıdığı görülmektedir. Nitelikli eğitime erişimde fırsat eşitliği ilkesi ve dijital çağda artan akademik yetkinlik ihtiyacı kapsamında yapılan düzenlemelerin zaten sorunlu olan mesleki ve teknik ortaöğretimin daha da sorunlu olmasına sebep olacağı kesindir.