Öğrencileri ‘Yemekte Denge’ ile zayıflattılar

Öğrencileri ‘Yemekte Denge’ ile zayıflattılar. Sayıları giderek artan obez çocuklar sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da sorunu. Fiziksel aktiviteden uzak, ekran ve tablet başında geçirilen zamanlar çocuklarda hareketsizliğe ve bunun sonucunda da şişmanlığa neden oluyor. ABD başta olmak üzere birçok ülke eğitim programları içerisine “aktivite” katarak bu sorunu çözmek için formüller üretiyor. Peki işe yarıyor mu?

İşte bu sorunun yanıtı İrlanda'nın başkenti Dublin’de düzenlenen 13. Avrupa Beslenme Konferansı'nda (13th European Nutrition Conference) verildi. Bu konferansta Sabri Ülker Vakfı, Türkiye’de 1901 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirdiği “Besin Tüketim Sıklığı ve Miktarı Araştırması-II’nin sonuçları bu soruya yanıt verdi. Avrupa Beslenme Platformu’nun Türkiye’den tek üyesi olan vakıf sağlıklı ve dengeli beslenme ve sonucunda da sağlıklı yaşam ile ilgili çalışma yapıyor.

2009 yılında kurulan vakıf,  2011 yılından bu yana  Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Yemekte Denge Eğitim Projesi’ni yürütüyor. 2, 3 ve 4’ncü sınıf öğrencilerine yönelik bu projede amaç, çocukların erken yaşlarda beslenme eğitimi almasını sağlayarak yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırmak. 4 ilde 40 pilot okullarda 2, 3 ve 4. sınıflarda haftada bir saat uygulanmaya başlayan proje 20 bin öğrenciyle yola çıktı. Bugün ise 6 milyonu aşkın öğrenciye, ebeveyne ve öğretmene ulaştı. Yemekte Denge Eğitim Projesi, 2019-2020 eğitim-öğretim yılı itibarıyla Diyarbakır, Mardin, Muş, Adıyaman ve Elazığ olmak üzere 5 ilin eklenerek yaygınlaştırılmasıyla 20 ilde 800 okulda uygulanacak.

ÖĞRENCİLERİ ‘YEMEKTE DENGE’ İLE ZAYIFLATTILAR

Projenin en önemli çalışmalarından birini 2018-2019 öğretim yılında “Aktif Yaşıyoruz” modülünün eklenmesi oluşturdu. Çocuklara fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırmak amacıyla hayata geçirilen bu modül her gün sınıf içinde uygulanacak 10 dakikalık aktivitelerden oluşuyor.

Tüm çocukları fiziksel aktiviteye teşvik etmek için hayata geçirilen "Aktif Yaşıyoruz", Uluslararası Yaşam Bilimleri Enstitüsü (ILSI) Araştırma Vakfı tarafından geliştirilen ve Take 10 adıyla ABD, Çin ve Tayland gibi ülkelerde uygulanan bir proje. Türkiye’ye uyarlanan bu proje, her gün sınıf içinde uygulanacak 10 dakikalık aktivitelerden oluşuyor.

İşte bu modülün de eklenmesinden sonra bir araştırma yapıldı. Projenin yürütüldüğü pilot okullarda 2., 3. ve 4. sınıf öğrencileriyle Marmara, Akdeniz ve SANKO Üniversiteleri Beslenme ve Diyetetik Bölümleri araştırma yapıldı. Araştırma öğrencilerin beslenme eğitimi almadan önce ve sonra beslenme bilgi düzeyleri, beslenme alışkanlıkları, ve fiziksel aktive durumlarını gösteriyor.

Dublin’de Sabri Ülker Vakfı Başkanı Talat İçöz, Vakıf Genel Müdürü Begüm Mutuş ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. H. Tanju Besler’in katıldığı basın toplantısıyla bu araştırmanın sonuçları paylaşıldı.

Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. H. Tanju Besler, projenin 8. Yılında Türkiye genelinde 6.5 milyonun üzerinde çocuk, öğretmen ve ebeveyne ulaştıklarını belirterek, şöyle dedi:

“Dengeli beslenmenin prensiplerini anlattığımız Yemekte Denge Eğitim Projesi kapsamında gerçekleştirdiğimiz araştırma projenin başarısını ispatladı. Çocuklar 32 haftalık bu eğitimden sonra kahvaltı alışkanlığı kazanıp düşük olan sebze ve meyve gibi gıdaların tüketimini arttırırken enerji dengesi için fiziksel aktivitenin önemini kavradı. Günümüzde çocuklar ortalama günde 2.5 saatlerini ekran başında geçiriyor. Bu sürenin azaltılması, mutlaka fiziksel aktivite yapmalarının sağlanması gerekiyor. Ancak burada önemli olan öğretmenlere ve velilere ulaşabilmek. Özellikle de velilere ulaşamadığınızda yapılanların tümü okulda kalıyor. “

Sabri Ülker Vakfı Başkanı Talat İçöz de ölçülü ve sağlıklı beslenmenin önemine dikkat çekerek, “Sağlıklı beslenmenin içinde fiziksel aktivite mutlaka olmalı” dedi.

DERS KİTAPLARINA DA GİRDİ

Sabri Ülker Vakfı Genel Müdürü Begüm Mutuş, Sabri Ülker Vakfı’nın uluslararası arenada en iyi uygulama örneği olarak gösterilen Yemekte Denge Eğitim Projesi’nin 2017-2018 eğitim dönemi ile Hayat Bilgisi dersi kapsamında müfredata dahil edildiğini hatırlattı. Mutuş, şöyle dedi: “Çocuklarımız dengeli beslenmenin ne olduğunun bilincinde sağlıklı bir beslenme tabağında neler olmalı ve bir yasaklama olmadan neyi ne kadar tüketmeleri gerektiğini öğrendiler. Milli Eğitim Bakanlığımızla birlikte 9. yılına giren bu örnek projeyi hayata geçiriyor olmaktan gurur duyuyoruz.’’

ÖĞRETMENLERE EĞİTİM VERİLİYOR VE EBA’YA GİRİYOR

Mutuş, MEB ile birlikte hizmet içi eğitim kapsamında öğretmen eğitimlerine de başladıklarını belirterek, geçen sene binden fazla öğretmenin 36 saatlik eğitim aldığını, vurguladı. Mutuş, “Sağlıklı Yaşamda Okul Tabanlı Temel Beslenme” adını taşıyan ve sertifikalandırılan bu eğitimlerin bu sene de süreceğini söyledi. Mutuş, öğretmenlerin “Çocuklara sağlıklı beslenmeyi anlatmak için eğlenceli kitaplar” istemesi üzerine de hem okul öncesi hem de ilkokul öğrencileri için kitaplar çıkardıklarını söyledi. Mutuş, bu eğitim programlarının da EBA sistemine yüklendiklerini belirtti.

ARAŞTIRMADAN HANGİ SONUÇLAR ÇIKTI?

Bu yıl 13’üncüsü “Obez Bir Dünyada Kötü Beslenme: Avrupa Perspektifleri” başlığıyla düzenlenen Avrupa Beslenme Konferansı’nda “Yemekte Denge Eğitim Projesi: Türkiye’den En İyi Uygulama Örneği” başlıklı oturuma ev sahipliği yaparak, araştırma sonuçlarını açıkladı.

ÇOCUKLAR KAHVALTI ALIŞKANLIĞI KAZANDI

Araştırma sonuçları, Yemekte Denge projesi sayesinde beslenme eğitimi alan öğrencilerin, beslenme alışkanlıklarının olumlu yönde değiştiğini ortaya koyuyor. Eğitim öncesi öğrencilerin yüzde 16’sı güne kahvaltı etmeden başlarken eğitim sonrası öğrencilerin yüzde 94’ü kahvaltı etmeye başladı.

BESİN DEĞERLERİNİ TANIDILAR

Eğitime katılan çocuklar besin gruplarını ve besleyici değerlerini daha iyi tanıyarak, böylece neyi ne kadar ve neden tüketmeleri gerektiğini öğrendi. Beslenme bilgi düzeyine yönelik besin eşleştirmelerinde, tavuk pirzola, yeşil mercimek, bulgur pilavı, beyaz peynir, nohut, yoğurt, balık, ekmek, reçel, dolmalık biber, makarna, et kavurma, ayran, yaş pasta, tereyağının doğru besin gruplarıyla eşleştirmesinde doğru yanıtlanma oranının arttığını gösteriyor.

KİLOLAR DÜŞTÜ, BOYLAR UZADI

Araştırma sonuçları, bilimsel referans kurumlar tarafından dünyaca en iyi beslenme şekli olarak kabul görmüş olan Akdeniz Diyeti’nin de öğrenciler tarafından benimsendiğini ortaya koydu. Katılımcıların Akdeniz diyetine uyumları, KIDMED ölçeği ile değerlendirildi. Buna göre her 10 çocuktan 3’ünün Akdeniz diyetine uyumu iyi olarak değerlendirildi. Bu çocukların hareketli geçirdiği süre ile egzersiz için harcadığı süre diğer çocuklara göre daha yüksek bulundu.

Öğrencilerin üç günlük besin tüketim kayıtları incelendiğinde, ortalama enerji alımının eğitim sonrasında 2838 kkal/gün’den 2690 kkal/gün’e düşerek, normal sınırlara yaklaştığı da araştırmada ortaya çıkan bir diğer önemli bulgu. 

2 CM BOY UZADI

Araştırmaya katılan 7-12 yaş arası şişman sınıfına giren çocukların eğitim sonrasında ideal kilosuna yaklaştığı tespit edildi. Araştırma sonuçları eğitim sonrası her 100 şişman çocuktan 2’sinin ideal kilosuna kavuştuğunun, büyüme ve gelişme çağında olan öğrencilerin ise boylarının ortalama 2 cm uzadığının altını çiziyor.

EGZERSİZ SÜRESİ YÜZDE 40 ARTTI

Araştırma sonuçları, öğrencilerin Yemekte Denge Eğitim Programı’ndan önce günlük oyun, egzersiz ve spor için ayırdığı vakit 182 dk iken eğitim sonrasında bu sürenin 192 dk’ya yükseldiğini gösteriyor.  İstanbul’da Yemekte Denge Eğitimi sonrasında öğrencilerin günlük olarak egzersiz için ayırdıkları sürenin yüzde 40 artışla 25 dakikaya çıktığı belirtiliyor.

ÖĞRENCİYE KİTAP, VELİYE SEMİNER

 “Her şeyi yiyebilirsin, önemli olan dengeyi nasıl kuracağını öğrenmek” ana mesajıyla yola çıkan Yemekte Denge Eğitim Projesi kapsamında Yine 2018-2019 eğitim-öğretim döneminde dengeli beslenme ve egzersiz yapmanın faydaları konusunda çocukları bilinçlendirmek amacıyla okul öncesi ve 1. sınıflar için hazırlanan hikaye kitapları serisi “Elif”, öğrencilere ücretsiz olarak dağıtıldı. Üç kitaptan oluşan “Elif” serisi, Yemekte Denge Eğitim Projesi’nin mesajlarını zengin görseller eşliğinde keyifli bir hikâyeyle anlatıyor.

2017-2018 eğitim öğretim yılında ise Yemek Denge’nin temel mesajları Hayat Bilgisi dersinde Sağlıklı Hayat ünitesinde 'dengeli beslenme' başlığı müfredata dahil edildi. 2., 3. ve 4. sınıf öğrencileri için pedagojik araştırmalar sonucunda uzman görüşlerin onayını alan “Küçük Şefler Restoranı” adlı kitap 500 okulda yaklaşık 500 bin öğrenciye eğitim materyali olarak ücretsiz dağıtıldı.

Projeye bu sene çocukların yetişmesinde önemleri nedeniyle  “Veli Sohbetleri” düzenlemeye başladı. Velilerle yeterli ve dengeli beslenme konusunda önemli bilgilerin paylaşıldığı etkinliğin ilki Adana’da, ikincisi ise İstanbul’da yapıldı.

Yemekte Denge Eğitim Projesi; İngiliz Beslenme Vakfı 50.Yılı Konferansı, 11. Uluslararası Çocukluk Çağı Obezitesi ve Beslenme Konferansı, 17. Uluslararası Diyetetik Kongresi gibi yurtdışındaki prestijli kongrelerde de “en iyi uygulama örneği” olarak sunuldu.

Fotoğraf: (Soldan) Sabri Ülker Vakfı Başkanı Talat İçöz, Sabri Ülker Vakfı Genel Müdürü Begüm Mutuş, Pervin Kaplan ve Sabri Ülker Vakfı Bilim Kurulu üyesi Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. H. Tanju Besler.

Fotoğraf: Sabri Ülker Vakfı Genel Müdürü Begüm Mutuş