Okul başarısında ‘genler’ ne kadar etkili?

Okul başarısında ‘genler’ ne kadar etkili? Öğrencilerin akademik başarılarında öğretmenin belirleyiciliği konusunda herkes ortak görüşe sahip. Peki genler? Öğrencinin başarılı bir okul yaşamına sahip olmasında genlerin bir rolü var mı?

İşte bu soru BBC Dergi’de (BBC Future) tartışıldı. Baili Rimfeld / Margherita Malanchini imzalı “How much is academic achievement shaped by genes?” başlıklı makalede genlerin okul  başarısındaki etkisi ele alındı. İşte bu makale:  

OKUL BAŞARISINDA ‘GENLER’ NE KADAR ETKİLİ?

Araştırmacılar, genlerin uzun vadede çocukların okuldaki başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biri olduğunu söylüyor. Peki, bu bilgi öğrencilere yardımcı olmada nasıl kullanılabilir?

Son yıllarda yapılan araştırmalar, çocukların okulda gösterdiği başarı seviyelerindeki farklılığın üçte ikisinin genlerden kaynaklandığını gösteriyor.

Hatta genler öğrencinin farklı derslerdeki başarısını da etkiliyor.

Ancak genetik ve çevresel faktörlerin çocuğun okul hayatı boyunca gösterdiği başarıyı nasıl etkilediği konusunda fazla şey bilinmiyor.

6 BİN İKİZ ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILDI

Bunu araştırmak için İngiltere'de 6 binden fazla ikiz (12 bini aşkın çocuk) ilkokuldan başlayarak zorunlu eğitimin tamamlandığı 16 yaşına kadar takibe alındı ve eğitim başarıları incelendi.

Neden ikizler?

Çocukların eğitimdeki başarısının istikrarlı bir çizgi izlediği, ilkokulda başarılı olan çocukların, 16 yaşında girdikleri ortaokul bitirme sınavlarında da iyi performans sergilediği görüldü.

Araştırmada ikizlerin temel alınmasının nedeni genlerinin yüzde 100 aynı olmasından kaynaklanıyordu. Böylece başarı farklılıklarında genlerin ne ölçüde etkili olduğu görülebilecekti.

BAŞARILARINDA NELER ETKİLİ OLDU?

İlkokul ve ortaokuldaki tüm veriler incelendiğinde, ikizlerin eğitim başarısındaki istikrarın yüzde 70'inin genetik faktörlerden, yüzde 25'inin ortak çevresel faktörlerden (aynı aileyi ve okulu paylaşmak), yüzde 5'inin ise ortak olmayan çevresel faktörlerden (farklı öğretmenler ve arkadaşlar vs.) kaynaklandığı görüldü.

İkizlerden birinin ilkokul ve ortaokul başarısı arasında farklılık tespit edilmişse bunun daha çok bu yüzde 5'lik ortak olmayan çevresel faktörlerden kaynaklandığı sonucuna varıldı.

GENETİK BELİRLEYİCİLER

İkizler üzerinde yapılan bu tür çalışmalar geniş gruplar içindeki özelliklerle ilgili bilgiler sunarken, son bilimsel gelişmeler genlerin birey üzerindeki etkilerine ışık tutuyor.

Genom araştırmalarıyla belli özelliklerin hangi genetik belirleyicilerle bağlantılı olduğunu bulma çabalarında önemli gelişmeler kaydedildi. Fakat okul başarısındaki bireysel farklılıklar konusunda her bir belirleyici, olayın ancak yüzde 0,1'ini ifade ediyordu.

Bu çalışmalarda elde edilen sonuçlar yeni bir araştırmada bütünlüklü değerlendirilerek eğitim başarısı skorları oluşturuldu. İkizlerin okul başarısında bunların etkisi eğitim aşamasına bağlı olarak yüzde 4 ila 10 arasında değişiyordu. Ancak başarı farklılıklarında etkili olan aynı genetik varyantlardı.

ERKEN MÜDAHALE NEDEN ÖNEMLİ?

Gelecekte bu verilerden yola çıkarak, okulda yardıma ihtiyacı olan çocuklara erken müdahalede bulunulabilir.

Örneğin doğum sonrası yapılan DNA testleriyle çocukların ileri yaşlarda okuma sorununa neden olabilecek genetik risk faktörleri gözden geçirilebilir.

Çocuğa özel eğitim programı gibi erken yaşta yapılacak müdahale daha olumlu sonuç verecektir.