Tuhaf araştırmaların ‘Nobel’i: Ekonomi ödülü Türk akademisyenlere

Tuhaf araştırmaların ‘Nobel’i: Ekonomi ödülü Türk akademisyenlere. Harvard Üniversitesi’nin Nobel Ödülü'ne karşı dağıttığı, "önce güldürmek, sonra düşündürmek amacıyla" her yıl tuhaf konularda yapılmış bilimsel araştırmalara verilen Ig Nobel Ödülleri sahiplerini buldu. Bu yılın ekonomi ödülünü aralarında Türk bilim adamı Habip Gedik'in de bulunduğu üç kişilik ekip aldı.

Harvard Üniversitesi’nde bu yıl 29'cusu düzenlenen törende, aralarında Türk araştırmacı Habip Gedik'in de bulunduğu üç kişilik ekip, kağıt paralardaki bakteri incelemesiyle ekonomi ödülüne layık görüldü.

TUHAF ARAŞTIRMALARIN ‘NOBEL’İ: EKONOMİ ÖDÜLÜ TÜRK AKADEMİSYENLERE

Kağıt paralardaki bakteri incelemesiyle ödüle layık görülen Gedik ve ekip arkadaşları, en çok bakteriye Rumen leyinde rastlandığını saptadı. Ekip, Rumen banknotlarının sahteciliği engellemek ve kullanım süresini uzatmak için polimer elyaf içerdiğini bunun da bakterilerin çoğalıp yayılmasına yol açtığını tespit etti.

HAYVANLARI EĞİTMEK İÇİN KULLANILAN YÖNTEM

Karen Pryor, Theresa McKeon ve Dr. Martin Levy'nin edimsel (operant) öğrenme veya tıklama eğitimi olarak adlandırılan hayvanları eğitmek için kullanılan tekniğin cerrahları eğitmek için de kullanılabileceği yönündeki araştırması törene damgasını vuran araştırmalar arasında yer aldı.

Araştırmada olumlu davranışları güçlendirmek için sesli bir tıklama yayan mekanik cihaz kullandıklarını belirten Pryor, "Bizim yöntemimizle öğrenciler araçları özgüvenle ve sakinlikle kullanmayı öğrendiler ve sakin, hoş insanlara dönüştüler" dedi.

Pizza tüketiminin sağlığa iyi geldiği yönündeki çalışmasıyla İtalyan Silvano Gallus da ödüle layık görülen araştırmalar arasında yer aldı. Gallus, pizza içeriklerinin sağlık için faydalı olduğu bilinen Akdeniz diyeti ile benzer olduğunu belirterek şöyle dedi: "İtalya'da tüketilen pizzaların diyetten etkilendiği bilinen sindirim sistemi kanserleri ve damar tıkanıklığı gibi birçok kronik hastalığa karşı koruyucu olduğunu gördük.".

Kazananlara Zimbabve doları ile ödenen 10 trilyonluk ödül, yaklaşık 30-40 sente karşılık geliyor. "Annals of Improbable Research (Olası Görülmeyen Araştırmalar Yıllığı)" dergisi tarafından 29 yıl önce başlatılan Ig Nobel Ödülleri'nin bu yılki kazananları şöyle:

TUNAF ARAŞTIRMALAR ‘NOBEL’İNİ KAZANANLAR

Tıp Ödüllü: Edimsel (operant) öğrenme veya “tıklayıcı eğitimi” olarak adlandırılan basit hayvan eğitimi tekniğinin ortopedik ameliyat yapacak cerrahları eğitmek için kullanılması araştırmasıyla Karen Pryor, Theresa McKeon ve Dr. Martin Levy (ABD)

Ekonomi Ödüllü: Kağıt paralardaki bakteri incelemesiyle ödüle layık görülen Voss ve ekip arkadaşları, hangi ülkenin kağıt parasında tehlikeli bakterilerin rastlandığını araştıran Habip Gedik, Timothy ve Andreas Voss, (Türkiye, Hollanda ve Almanya)

Biyoloji Ödüllü: Ölü mıknatıslanmış hamam böceklerinin yaşayan mıknatıslı hamam böceklerinden farklı davrandığını araştıran Ling-Jun Kong, Herbert Crepaz, Agnieszka Górecka, Aleksandra Urbanek, Rainer Dumke, and Tomasz Paterek (Singapur, Çin, Avustralya, Polonya, ABD, Bulgaristan)

Psikoloji Ödüllü: Nir kişinin ağzında bir kalem tutmasının başka bir kişiyi mutlu edip etmediğini araştıran Fritz Strack (Almanya)

Kimya Ödüllü: Beş yaşındaki bir çocuk tarafından üretilen günlük toplam tükürük miktarını hesaplayan Shigeru Watanabe, Mineko Ohnishi, Kaori Imai, Eiji Kawano, and Seiji Igarashi (Japonya)

Mühendislik Ödüllü: Bebek bezini değiştiren bir makineyi icat eden Iman Farahbakhshv (İran)

Barış Ödüllü: Kaşıntıyı kaşımanın zevkini ölçen Ghada A. bin Saif, Alexandru Papoiu, Liliana Banari, Francis McGlone, Shawn G. Kwatra, Yiong-Huak Chan, and Gil Yosipovitch ( İngiltere, Suudi Arabistan, Singapur, ABD)

Fizik Ödüllü: Wombatların neden ve nasıl küp şeklindeki kaka yaptıklarını nasıl ve niçin inceleyen Patricia Yang, Alexander Lee, Miles Chan, Alynn Martin, Ashley Edwards, Scott Carver, and David Hu ( ABD, Tayvan, Avustralya, Yeni Zellanda, İsveç, İngiltere)

Anatomi Ödüllü: Fransa'daki giyinik ve giysili potacıların testis torbasındaki sıcaklık simetrisini ölçen Roger Mieusset and Bourras Bengoudifa (Fransa)

IG NOBEL ÖDÜLLERİ NEDİR?

İlk kez 1991'de düzenlenen ödüllerin adı, "aşağılık", "bayağı" anlamına gelen İngilizce "ignoble" kelimesinden geliyor. Önceleri saçma sapan çalışmalarla alay etmek için verilen ödüller, zaman içinde popülaritesinin artmasıyla insanları önce güldüren, sonra da düşündüren bilimsel araştırmalara verilmeye başlandı.

Ig Nobel Ödülleri, bilim dünyasının en prestijli ödüllerinden biri olan Nobel Bilim Ödülleri’nin açıklanmasından yaklaşık bir ay önce, eylül ayında veriliyor.

Törende ödüllerini, gerçek Nobel ödülü sahiplerinin elinden alan araştırmacılara teşekkür konuşmalarını yapmaları için 60 saniye süre tanınıyor. Konuşma sırasında sahneye çok sayıda kağıt uçak atılıyor. Ig Ödüllerinin kurucusu Marc Abrahams, her yıl binlerce kişinin ödül için başvuruda bulunduğunu ifade ediyor.