Uzaktan eğitimde engelli çocuklar: Hangi eksiklikler var?
Uzaktan eğitimde engelli çocuklar: Hangi eksiklikler var? Koronavirüs ile birlikte 18 milyon öğrenci için başlayan uzaktan eğitim süreci kimse için kolay olmuyor. Ancak bu süreçte en büyük sıkıntıyı yaşayanlar engelli öğrenciler ve onların aileleri.
Devlet okullarında kaynaştırma eğitimi gören engelli öğrenci sayısı bu yılın verilerine göre 295 bin 697. Devlet okullarında özel eğitim sınıflarında yaklaşık 50 bin, özel eğitim okullarında da 53 binin üzerinde engelli öğrenci eğitim alıyor. Milli Eğitim Bakanlığı geç de olsa EBA TV’de kaynaştırma öğrencileri için program hazırladı, özel eğitim okulları ile yine kaynaştırma öğrencileri ve velileri için de “Özelim Eğitimdeyim” mobil uygulamasını yaşama geçirdi.
UZAKTAN EĞİTİMDE ENGELLİ ÇOCUKLAR: HANGİ EKSİKLİKLER VAR?
Peki bu uygulamalar ne kadar etkili oluyor? Öğrenci ve aileler yararlanabiliyor mu? Hangi sorunlar yaşanıyor? Uzaktan eğitimde bu çocuklar nasıl etkilendi, neler yaşanıyor?
Tüm bunları pervinkaplancom instagram yayınında konuğumuz 22 yaşında otizmli bir genç kız olan, üniversite öğrencisi Beril’in annesi Yeşim Bayındır Zorlu ile konuştuk. Zorlu, Beril’in 2 yaşında otizm teşhisi alması ve özel eğitim sürecinin başlamasıyla birlikte bir yandan bilgisayar programcısı olarak iş yaşamına devam ederken bir yanda da bu özel duruma göre tüm aileyi organize edecek planlamaları da gerçekleştirdi. Aynı zamanda otizmle ilgili birçok derneğin yöneticiliği ile temsilciliklerini de yapıyor. Bunlar arasında Türkiye Otizm Meclisi Yürütme Kurulu Üyesi, ODFED Otizm Dernekleri Federasyonu İzmir Temsilcisi, ODER Otizm Derneği Başkan Yardımcısı ve Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu İzmir Temsilcisi görevleri bulunuyor. İşte Zorlu’nun anlattıkları:
EN BÜYÜK SIKINTIYI ENGELLİ ÖĞRENCİLER YAŞIYOR
Pandemi süreci bütün insanlık için çok zor. Ancak bu süreçte extra zorluklar yaşayan bazı kitleler var ve otizmli bireyler ile aileleri bunların en başında geliyor. Otizmli bireylerin devam ettikleri özel eğitim merkezleri , okullar, halk eğitim merkezi kursları ve spor merkezleri kapalı. Rutinleri bozulduğu için her zamakinden daha agresif olan otizmli bireyler ile evde baş başa kalan anne babalar çok zorlanıyorlar. Özellikle orta/ağır düzeydeki ergen ve yetişkin ozitmli bireyler açısından süreç hiç de kolay yürümüyor. Zaten bir dışlanma yaşıyoruz ve bu dışlanma yüzünden evlerimize kapanmak zorunda kalıyorduk. Hatta yaş büyüdükçe sorunlar da büyüyor, okul yaşları da bitince meşguliyet anlamında seçenek kalmayınca bir çeşit ev hapsine dönüşüyor günler diyebiliriz.
RUTİNLERİ BOZULDUĞU İÇİN SORUNLAR ÇIKIYOR
Orta-ağır düzey bir otizmliye sokağa çıkma yasağını anlatmak, virüsü anlatmak mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle günlük rutinleri bozulan, gittikleri yürüyüş, bahçe gezisi gibi etkinlikleri sonlanan otizmliler çok ciddi davranış problemleri gösterdiler. Kendine ya da çevresine zarar verebler oldu. Türkiye Otizm Meclisi ve Otizm Dernekleri Federasyonu başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları İçişleri Bakanlığı’na yazılar ile talepleri ilettik. 9 Nisan 2020 de Otizm-down ve zihinsel engelli bireyler için sokağa çıkma yasağından istisna uygulanması kararı çıktı ama maalesef karar çıktığı gün, dışarı çıkmak istiyorum diyerek camı açıp aşağıya düşen bir evladımız hayatını kaybetti..
ENGELLİLER İÇİN HAZIRLANAN İÇERİKLER YETERLİ Mİ?
16 Mart 2020’den itibaren tüm okullar, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri kapandı. Hiçbir hazırlık yapılamadan özel gereksinimli bireyler evlerinde aileleri ile baş başa kaldı. Evet tüm okullar kapandı ama bu normal gelişi gösteren öğrencilerin ara tatiline yakın bir nevi tatil niteliğinde olduğu için çok da stres oluşturmadı onlarda. Oysa rutinlerine çok bağlı otizmli bireyler için bu durum bir kaos yarattı. En azından bu kitle için bir acil durum geçiş planı düşünülmeliydi.
ÖZEL EĞİTİM BAŞLIĞI EKLENDİ AMA
Okullara devam etmeden EBA üzerinden planlanan uzaktan eğitim hizmetleri tüm kademelerde oldukça hızlı devreye alındı ancak özel eğitim içeriklerine yer verilmemişti. Yine yönetiminde yer aldığım sivil toplum kuruluşlarının yazılı talepleri ve ailelerin konuyu sosyal medyada dile getirmesi ile kısa sürede EBA üzerinden uzaktan eğitim seçeneklerine “Özel eğitim” başlığı da eklendi. Elbette otizmin doğası gereği özel eğitim bireysel ve yüz yüze olunca verimlidir, otizmli bireylere uzaktan eğitim verebilmek kolay sağlanabilir bir hizmet değildir.
YÜZ YÜZE EĞİTİM ÇOK ÖNEMLİ
Ne yazık ki aldığımız duyumlara göre özel eğitim içeriklerden beklenen fayda sağlanamadı. Çünkü otizmli bireylerin eğitimi, yaşından bağımsız olarak otizmden etkilenme derecelerine göre Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) ile düzenlenir. Ailelerin sunulan bu içeriklerden yarar sağlayabilmesi için mutlak suretle çocuğun BEP’ne uygun müfretadı bilmesi ve takip etmesi gerekiyor. Maalesef ailelerimizin hepsinin çocuğunun ihtiyaçları ve yapılması gerekenler konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahip olduklarını söyleyemeyiz, daha fazla dışsal desteğe ihtiyaçları var.
KEŞKE AİLELERE DESTEK OLABİLSEYDİLER
Pandemi sürecinde özel eğitim öğretmeni olma sorumluluğu da üstlenen aile bireylerine danışmanlık ve yönlendirme yapılması çok gerekliydi. Çünkü bu kadar geniş bir içerik ile sunulan EBA uzaktan eğitim, Özelim Eğitimdeyim mobil uygulaması, İçimdeki Hazine gibi mobil uygulamalardan otizmli bireye uygun olanların tespit edilmesi, hatta ev içi beceriler, fiziksel aktiviteler ve oyun etkinlikleri konusunda yönlendirme ve motivasyon yapılması çok yararlı olurdu.
ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZLERİ AÇILMALI
Özel eğitime gereksinimi olan 450 bin civarında öğrenci var, MEB in Rehberlik Araştırma Merkezleri ve özel eğitim öğretmenleri vasıtasıyla bu kadar öğrenciyi desteklemesi etmesi mümkün değil. 2 bin 500 civarı kurum zaten destek eğitim hizmeti sunuyordu. Bu kurumlar, yani özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, özel gereksinimli bireylerin eğitiminde çok önemli bir yer tutar, hali hazırda devam ettikleri kurumlar özel gereksinimli bireyleri en iyi tanıyanlardır.
Bu süreçte MEB tarafından bir koordinasyon yapılmamış, tamamen devre dışı bırakılmış olmaları aileler ve çocuklarımız açısından büyük bir kayıptır. Bazı özel eğitim merkezleri insiyatif alarak ailelere kısmen online hizmetler sunmuştur ancak bu hizmet tüm çocuklar için sistematik olamamıştır. Özel Eğitim ve Rehabilitasyon merkezleri BEP danışmanlığı ve Eba, mobil uygulama vb. için süpervizörlük yapabilirdi.
ENGELLİ EĞİTİMİNDE AİLE İŞBİRLİĞİ ÖNEMLİ
Bu zorunlu birliktelik sürecinde yaşanan aksaklıklar, aileleri özel eğitime dahil edebilmekte zorlandığımızı gösterdi. Özel eğitim hizmetlerinde verimlilik adına her zaman dile getirilen aile işbirliğinin önemini bu günlerde çok daha net gördük. Pandemi süreci, çocukları ile her zamankinden çok daha fazla zaman geçiren ailelerimizin çocuklarının özel eğitim süreçlerinde daha aktif rol alabilmeleri için önemli bir fırsattı aslında. Eğer kendi bilinci ve motivasyonu ile çocuklarıyla çalışabilen, eğitim faaliyetlerini sürdüren aileler olduysa bu günleri karlı geçirmiş oldular diyebiliriz. Ama otizmli bir bireyin ailesi iken aynı zamanda özel eğitim öğretmeni gibi çalışabilmek çok da kolay değil, yaşayan bir anne olarak söyleyebilirim ki yaşamın akışında bir dış kontrol ve yönlendirme mekanizması çok faydalıdır.
MOBİL AİLE BİLGİLENDİRME MODÜLÜ HAZIRLANMALI
Mobil Aile bilgilendirme modülü hazırlanmalı, Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ve özel eğitim okulları online aile bilgilendirme senasları yapmalı. Belki bu süreçten faydalı bir sonuç çıkarabiliriz, bundan sonrasında ailelerimizin özel eğitime daha hakim olması ve katkı sunabilmesi adına online aile bilgilendirme modülleri oluşturulup destek eğitim programlarına ilave edilebilir. Bunun için teknik yeterlilik pandemi sürecinde epeyce kazanıldı, zoom gibi meeting programları pek çok insan tarafıdan rahatlıkla kullanılıyor, akıllı telefonlar çok yaygın, whatsapp var, yani pandeminin kazandırdığı online eğitim fırsatlarını rutin gündemimize de alabiliriz. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde şu an 40 dk bireysel eğitim + 10 dk aile bilgilendirme şeklinde olan destek özel eğitim hizmetlerinde aile bilgilendirme işlemi çok da yeterli olmuyor bence, o ders için anlık değerlendirme olabilir ancak, buna ilave olarak ayda 40 dk online aile bilgilendirme oturumu yapılabilir.
Benzer şekilde tüm gün devam edilen MEB e bağlı özel eğitim sınıf ve okullarında da ayda 1 kez online aile bilgilendirme oturumu yapılabilir. Okula servisle gidip gelen otizmli bireylerin aileleri veya çalışan aileler açısından da özellikle yarar getirecek sistematik bir bilgilendirme ve kontrol mekanizması olacaktır.
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİ BERİL NE YAPIYOR?
Üniversite öğrencisi ve müzik eğitimi alan bir otizmli bireyin ailesi olarak bizim için pandemi süreci çok sancılı geçiyor diyemeyiz. Bebekliğinden bu günlere, uzun yıllardır günlük şemalar kullanmaya alışkın olduğu için kızımızın evdeki günlerini büyük ölçüde planladık. Ona yeni rutinler oluşturduk. Çeşitli müzik derslerini online teknolojileri kullanarak ev ortamından sürdürebildik. Beril zaten küçüklüğünden beri bilgisayar kullanmayı sevdiği için ona cazip bile geldi. Yüz yüze yapılan müzik çalışmalarındaki verimi almak mümkün değil. Yine de biz otimli birey aileleri için temel hedef her zaman bir adım da olsa ilerlemektir, bu amaçla çalışmaları sürdürüyoruz.
KONSERİNİ ONLİNE VERDİ
Pandeminin ilk günlerine denk gelen tarihlerde Beril’in bir planlanmış salon konseri vardı. Herşey hazırdı ama salgın nedeniyle iptal oldu. Biz de bunu evden yapmaya karar verdik. Belki de ilk ev konserlerinden birisiydi Beril’in 1 Nisan da verdiği aynı zamanda “2 Nisan otizm farkındalık günü”ne ithafen yapılan 35 dakikalık piyano dinletisi.
ÜNİVERSİTE DERSLERİ NE OLDU?
Üniversitedeki teorik derslerin online yapılması ve direk yazılı kaynaklara ulaşabiliyor olmak, derslerin kaydedilmesi ve yeniden yeniden izleyebiliyor olmak otizmli bir öğrenci açısından yararlı sonuçlardı. Ancak uygulamalı bireysel ve grup ile yapılan dersler maalesef henüz işlenemedi, muhtemelen onlar da dijital alt yapılar kullanılarak bireysel kayıtların birleştirilmesi şeklinde olacak.
SINIF TEKRARI OLMALI
Acilen bir destek mekanizmasına ihtiyaç var. Temel hedefi sosyalleşmek olan otizmli bireyler için kayıp olan bu dönemin telafisi amacıyla, talep eden ailelerin çocuklarına sınıf tekrarı imkanı sunulmalı.
23-05-2020
