Yoksa çocuğunuz bir dahi mi?

Ailelerin en sık sorduğu sorduğu sorudur: “Çocuğum üstün yetenekli bir dâhi mi?” Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) da her ülkenin çocuk nüfusunun en az yüzde 2-3'ünü oluşturduğu belirtilen üstün çocukları bulmak için öğretmenlere yönelik “gözlem formu” hazırladı. Öğretmenlere yönelik ilk kez de hizmet içi eğitim faaliyetlerine 3 saatlik "Özel Eğitim ve Uygulamaları" dersi ekleme kararı aldı. Yılda 25 bin öğretmen ve yöneticiye ulaşmayı hedefleyen bakanlık okullarda da bu öğrenciler için iki yıl içinde birer destek odası oluşturacak.

MEB, Türkiye'deki üstün çocuk sayısını 562 bin 500 olarak tahmin ediyor. Bu çocukların 18 bin 750'si 3-18 yaş grubunda. Şu anda sadece 14 bin 390 üstün yetenekli öğrenci eğitim alıyor. ABD'de nüfusun yüzde 2-10'u, Körfez ülkelerinde yüzde 10'u, Güney Kore'de yüzde 4'ü, Yeni Zelanda'da ise yüzde 2'si üstün yetenekli olarak kabul ediliyor.

İLK KEZ MERKEZİ SINAV YAPILDI
Üstün yetenekli öğrenciler için bu yıl ilk kez geçtiğimiz 22 Mart'ta merkezi sınav yapıldı. Sınava giren 228 bin 152 öğrenciden genel yetenek alanında 130, resim ve müzik alanında ise 90 ve üzeri puan alan 5 bin 371 öğrenci Bilim ve Sanat Merkezleri'ne (BİLSEM) yerleşmeye hak kazandı.

Öğretmenler için hazırlanan gözlem formunda okul öncesi için 22, ilköğretim öğrencileri için 53 kriter yer aldı. İşte bu kriterler:

OKUL ÖNCESİ HANGİ ÖZELLİKLERE BAKACAKSINIZ?
- Kelime dağarcığı yaşıtları seviyesinin üstündedir.
- Kitaplara ve okumaya ilgi gösterir.
- Hızlı öğrenir.
- Kendinden daha büyük çocuklarla olmaktan hoşlanır.
- Dikkat süresi uzundur.
- Yeni ve zor deneyimleri tercih eder.
- Çok soru sorar.
- Bazı şeyleri kendi düşüncesi doğrultusunda yapmak ister.
- Hayal gücü yüksektir.
- Özgün düşüncelere sahiptir.
- Erişkin ve diğer çocuklarla kolay iletişim kurar.
- Yaşıtları tarafından ilk olarak seçilir.
- Yeni durumlara kolay uyum sağlar.
- Müzik aktivitelerinden hoşlanır.
- Özgün tonlar üretir.
- Müziğe karşı duyarlıdır.
- Ritim örnekleri, melodiler ve tonları kolaylıkla ayırt eder.
- Çizim, boyama ve benzeri aktiviteler için yeterli zaman ayırır.
- Çeşitli çizimler yapar (Sadece insanlar, hayvanlar, çiçekler değil).
- Nesneleri ayrıntıları ile algılar.
- Sanat aktivitelerinde uzun dikkat süresine sahiptir.
- Yaptıklarından tatmin olur ve sanat aktivitelerine önem verir.

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİSİNİN HANGİ ÖZELLİKLERİ DİKKAT ÇEKER?
- Bilgilerini gündelik yaşamında kullanır.
- Duyduğunu, okuduğunu ve gördüğünü kolaylıkla hatırlar.
- Yaşıtlarına nazaran birçok konuda bilgi sahibidir.
- Sınıf düzeyinin üstündeki kitapları okur.
- Derinlemesine bilgi sahibi olmak için soru sorar.
- Konu ve olayların önemli kısımlarını ayırt eder ve problemleri fark eder.
- Olaylar, durumlar ve bilgiler arasında yaşıtlarının fark edemeyeceği düzeyde ilişkileri algılar.
- Olayların nedenlerini, kanıtlarını ve sonuçlarını öğrenmek için çaba sarf eder.
- Anlatılan konuları çabuk kavrar.
- Farklı zamanda ve farklı yerlerde kazandığı bilgileri yorumlayarak ilginç sonuçlar çıkartır.
- Doğru sonucu bulmak için en iyi çözümü düşünür.
- Karşılaştığı engeller ve sorunlar cesaretini kırmaz, aksine yeni denemelere yöneltir.
- Yeni ve orijinal fikirleri, buluşları ve çalışmaları vardır.
- Konuşmaları akıcıdır.
- Tartışmalara katılır.
- Kelime dağarcığı yaşıtları seviyesinin üstündedir.
- Kendisi hakkında yapılan eleştirileri dinler.
- Bireysel ve grup sorumluluğu alır.
- Etkinliklerde lider seçilir.
- Fikir ve tavsiyeleri için arkadaşları kendisine başvurur.
- Yardımlaşmayı sever.
- Başkalarının sorunlarına karşı duyarlıdır.
- Okul içi ve dışı faaliyetlere katılır.
- Espriden hoşlanır ve özgün espriler yapar.
- Ritim ve melodiye diğer çocuklardan daha fazla tepkide bulunur.
- Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir ve çalmayı dener.
- Dinlediği müzik parçalarını kısa zamanda öğrenir.
- Düzeyine göre yeni ve orijinal müzik parçaları yapmaya büyük istek ve çaba gösterir.
- Müzik dinler ve müzik etkinliklerine katılmaktan hoşlanır.
- Başkaları ile şarkı söylerken onlara uymaktan hoşlanır.
- Müzisyenler, şarkıcılar ve müzik parçaları ile ilgili koleksiyonlar yapar.
- Duygu ve düşüncelerini anlatmak için müziği bir araç olarak kullanır.
- Çeşitli konularda resim ve çizim yapmaktan hoşlanır.
- Resimleri planlar, resimlere derinlik verir.
- Parçalar arasında uygun oranlar kullanır
- Resim çalışmaları için çok zaman harcar.
- Çamurdan, sabundan, plastili gibi yumuşak gereçlerle nesneler yapmaya ilgi gösterir.
- Diğer insanların sanat ve resim çalışmalarına (resim ve heykel sergileri gibi) özel ilgi duyar.
- Duygu ve düşüncelerini resimle anlatmaya isteklidir.
- Çeşitli resim ve çizimlere özgün yorumlar getirir.
- Resmi, kendi yaşantılarını ve duygularını ifade etmek için başarılı olarak kullanır.
- Diğer çocukların yaptığından değişik çizimler ve resimler yapar.
- Enerjiktir.
- Yarış gerektiren oyunlara katılmaktan hoşlanır.
- Yarışa dayalı oyunlarda kararlı ve sürekli olarak üstünlük gösterir.
- Sınıf içinde fizik kondisyonu en iyi olanlardandır.
- Okul içi ve dışında voleybol, basketbol, futbol, izcilik, yüzme, tenis gibi sporları yapmaktan hoşlanır ve bunlardan bazılarına sürekli olarak katılır.
- Okul içi ve okul dışı zamanının çoğunu çeşitli bedensel etkinliklere ayırmak ister.
- Spor yarışlarını gazete, dergi ve diğer yayın araçlarından izlemekten hoşlanır. Bu konuda yaşına uygun bir çok denemeler yapar.
- Dramatik etkinliklere ilgi gösterir.
- Hayvan, insan ve diğer nesneleri karakterize eden rolleri kolaylıkla yapar.
- Yüz ifadeleri, mimikler, duruşlar ve türlü beden hareketlerini yapabilir.
- Dinleyicilerin duygusal tepkilerini çekmekten hoşlanır.