YURTDIŞINDAKİ TÜRK BİLİM İNSANLARI: ZELİHA KILIÇ

pervinkaplan.com ve TAF Network olarak yaşama geçirdiğimiz Yurtdışındaki Türk Bilim İnsanları dizimizin bu kez konuğu University of North Carolina at Chapel Hill’den Matematik bölümünde doktora çalışmalarına devam eden Zeliha Kılıç.

İsteklerin gerçekleşmesi için motivasyonun önemine dikkat çeken Zeliha Kılıç, negatif insanlardan da uzak durulması gerektiğini söylüyor. Hayat felsefesini ise “Hayal edeceksiniz, hayalinizi gerçekleştirmek için mantıklı bir plan kuracaksınız ve bu planın gerektirdiği sorumlulukları yerine getireceksiniz”diye özetliyor.

Alanı ile ilgili yaptığı çalışmaları ve yurtdışına gitmek isteyenlere önerilerini sıraladığı bu röportajı Kılıç ile TAF Network ekibinden Canan Altun pervinkaplan.com için yaptı.

Hocam, öncelikle kendinizden biraz bahseder misiniz?
Tüm eğitim hayatım İstanbul’da geçti, Marmara Üniversitesi Matematik bölümünden birincilikle mezun oldum. Sonrasında yine aynı üniversitede teorik matematik bölümünde yüksek lisans eğitimine başladım. Bu sırada para kazanabilmek için akademik kadrolara başvurdum. Lisanstan mezun olduğum yaz Bahçeşehir Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak işe başladım. Yüksek lisansa başladığım sene yurtdışında doktora kazandım. Bu burs birçok fırsat tanıyordu, birçok yere başvurdum. Kuzey Carolina Üniversitesi’ni cebir alanında çok iyi olduğu için tercih ettim. Geldiğimde kafamda olan şey; devletin bana tanıdığı hakkı en güzel şekilde kullanıp başarılı olmaktı. Doktorada ikinci senemin sonunda okuldaki başarılarımın nedeni ile North Carolina Üniversitesi bana burs verdi. Bu nedenle devletten aldığım bursu dondurdum.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) verdiği bursu kazanma süreci nasıl oldu?
Benim zamanımda bu bursu alıyorsanız, bunun bir süreci ve yaptırımları vardı. Mesela; yüksek lisans ile doktora çalışmaları aynı konuda olamaz. Aynı zamanda TÜBİTAK bursu aldığım için, benim yüksek lisans eğitimimi belirli bir sürede bitirmemi istiyorlardı. Yurtdışında doktora yapmak istediğinizde belli üniversitelerden mezun olmadıysanız ve networkünüz yoksa biraz daha sıkıntılı oluyor süreç.
Peki bunlar sizde hayal kırıklığı yaratmadı mı?
Sonuçta başvuru sürecinde sizi sadece CV’nizden ve başvuru mektubunuzdan tanıyorlar. Sizi bu kadar az tanıyan insanların sizin hakkınızda yaptıkları yorumlar sizi çok etkilememeli, çünkü sizi sizden başkası çok iyi tanıyamaz. Dolasıyla tam odaklanacaksınız, o insanlara da size zaman ayırıp cevap verdikleri için saygı duyacaksınız. Onun dışında beni çok iyi bilen ve tanıyan insanlar bana hep çok destek oldular. Üniversite ikinci sınıftan beri akademide ilerlemek istiyordum, çevremdeki insanlar da bunu biliyordu. Bu hedefim için elimden gelen her şeyi yaptım.
Matematik bölümünü neden seçtiniz?
Abim fizik bölümünde okuyordu ve bana akademisyen olmak istediğini söylemişti. O Yıldız Teknik Üniversitesi’nde okuyordu, ben de ona özendim. Daha ilerisini düşünebilirim, bilime katkıda bulunabilirim diye düşündüm. Ama bazen insanın hayalleri gördükleri ile sınırlanabiliyor. Ben cebir çalışmaya karar verdim ama uygulama matematiği çalışan hocalar istatistiksel bazda çalışıyordu. Ben buraya pür matematik doktora adayı olarak geldim, burada bu dersleri görünce almaya karar verdim. Üçüncü yılımda pür matematikten uygulamalı matematiğe geçip çalışmalarıma başladım. Burada insanlar siz emek verdikçe ve kararlı oldukça size her konuda destek oluyorlar. Kimse sizi mükemmel bir kutunun içine koymuyor, ama kararlı olmanız gerekiyor. Benim efsanevi bir başarı hikayem yok. Ben bunu yapmak istiyordum, elimde olan koşullarda bunu başarmaya çalıştım.
Gerçek yaşam sorunlarına uygulamalı matematikle cevaplar bulma konusunda neler düşünüyorsunuz?
Çok enteresan aslında, akışkanlar dinamiğinde bazı matematiksel modeller var. Bu matematiksel modeller bazı fiziksel modellere karşılık geliyor. Siz o gerçek hayattaki fiziksel probleme karşılık gelen matematiksel modeli ya geliştirmeye çalışıyorsunuz, ya da var olan matematiksel modeli anlamaya çalışıyorsunuz. Benim yapmaya çalıştığım şey de bu şekilde tanımlanabilir. En basitinden elinize bir kutu alın. Bu kutunun içine bir parça boya bırakın ve kutuyu sallayın. Amacınızın; bu boyanın zaman içerisinde o geometri içerisinde nasıl ilerlediğini algılamak olduğunu düşünün. Bunun gibi çalışmalar benim araştırmaya çalıştığım şeyler olarak tanımlanabilir. Bu istatistikler bize az önce tanımlamış olduğumuz soruların cevabını bulmakta yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra yeni başlatmış olduğum bir proje daha var. Takıldığınız anlar belki bulduğunuz anlardan daha çok, ama o dakikaların eğlencesini yaşıyorsunuz tabii ki.
Şu an doktoranın son zamanlarına yaklaştınız. Bu süreç nasıl ilerliyor?
Stresli tabii ki, ama bu süreç böyle işliyor. Bir çaba vermeniz gerekiyor ve deneyimlemeniz gerekiyor diye düşünüyorum. Benim amacım buradaki imkanlardan maksimum seviyede yararlanabilmek. Buraya da katkı sağlayabilmek, varlığımı anlamlandırmak ve almış olduğum imkanlardan da büyük ölçüde yararlanabilmek benim asıl gayem. Bunu yaptığınız takdirde birileri sizi fark ediyor.
Geçtiğimiz aylarda Tanner ödülüne layık görüldünüz. Bu ödülü biraz açıklar mısınız?
Burada birçok doktora öğrencisi araştırma asistanlığıyla destekleniyor. Ben de bu sene içerisinde öğrenci asistanlığı olarak destekleniyordum. Sizi birilerinin aday göstermesi gerekiyor, bunun sonucunda almış olduğunuz bir ödül. Öğrenci asistanlığı ödülü, okulun senatosu beni layık görmüş. Güzel bir durum haliyle, çünkü Amerikan vatandaşı olmadan başvurabileceğiniz burs sayısı gerçekten çok az. Bu şekilde birkaç burs daha var; TÜBİTAK benzeri burslar. Haliyle bu kadar sınırlı burslar arasından bunu almış olmak sevindiriyor. Fırsatımız olduğunda güzel etkinlikler oluyor, insanlarla tanışıyoruz o sırada. Burada diğer gözlemediğim şey de; siz güzel bir şey yaptığınızda sizi tebrik etmekten çekinmiyorlar. Motivasyon çok önemli bu noktada, pozitif anlamda sabit kılmak veya arttırmak çok önemli. Negatif insanlardan uzak duracaksınız. Bunu asıl taçlandıracak şey ise araştırmadaki başarıdır, ona odaklanıyorsunuz.
Yurtdışında okumanın zorlukları ve avantajları nelerdir?
Ben sonuçta hep annem ile babamın yanındaydım. İstanbul’dan sadece memlekete gitmek için ayrılmıştım. Onun dışında hiçbir yere gitmedim. İlk ayrılığım buydu. Ama alışıyorsunuz. Benim için bir engel olmaması için bir an önce buraya alışmaya çalıştım. Buradaki arkadaşlar ile vakit geçirerek buraya alıştım, buydu benim stratejim. Türkiye’de var olduğum gibi burada da kendim olarak var oldum. Adaptasyon sürecini kısa bir sürede tamamlamanız gerekiyor. Daha sonra tam olarak araştırmanıza odaklanmalısınız. Yardım istemekten, soru sormaktan ve halinizi anlatmaktan çekinmeyin. Birileri size kesinlikle yardımcı olacaktır.
Son olarak bilim insanlarıyla 5 soru 5 cevap köşemiz var. İlk olarak sizi ne heyecanlandırır?
Mesela bir probleme takıldınız ve uğraştınız, bunun sonucunda bir şey öğrenmenin verdiği his mükemmel. Daha sonra kendinize kızıyorsunuz; ben bunu nasıl yapamadım diye. Bilmediğim şeyler ile karşılaşıp yeni şeyler öğrenmek, bunu ne kadar hızlı başaracağımı görmek beni heyecanlandırıyor. Sürekli kendim ile yarış içindeyim.
Heyecanınızı ne öldürür?
Yazılan şeylerde gördüğüm yeni fikirleri benim bulamamış olmam.
Hangi mesleği yapmak istemezdiniz?
Monoton olan işleri, her gün cevabını bildiğim sorularla karşılaşacağım bir mesleği yapmak istemezdim.
Kahramanınız kim?
Aldığım bursları düşünürsek, ilk olarak Mustafa Kemal Atatürk. Sonuçta ilk olarak insanlarımızın yurtdışına gidip akademik olarak yetişmesi için burs olanaklarını sağlayan odur. O benim kahramanım, teşekkür ediyorum ona. Sonuçta insanların nereden geldiğine bakmadan fırsat eşitliği yaratması çok önemli.
Hayat felsefenizi hangi slogan özetler?
Bulunduğum durum benim ne olacağımın ispatı değildir, gelecek olasılıklar ile doludur. Hayal edeceksiniz, hayalinizi gerçekleştirmek için mantıklı bir plan kuracaksınız ve bu planın gerektirdiği sorumlulukları yerine getireceksiniz.