Arada ne oluyor? Sınıf ilerledikçe matematikten kopuyorlar

Türk Eğitim Derneği’nin düşünce kuruluşu TEDMEM, dünyadaki öğrenci başarısını değerlendiren ve dört yılda bir yayınlanan TIMSS (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması /TIMSS -Trends in International Mathematics and Science Study) Raporu’nu Türkiye açısından analiz etti. Rapor, öğrenme ekosisteminin temel bileşenleri açısından Türkiye’de öğrenmenin mevcut durumunu da ortaya koyma görevini üstleniyor. Türkiye için öne çıkan bulgular, değerlendirme ve öneriler doğrultusunda hazırlanan rapor, Türkiye’de matematik ve fen bilimleri açısından öğretme ve öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesine katkı sunmayı amaçlıyor. 

İLK KEZ 500 PUANIN ÜZERİNDE BİR BAŞARI GÖSTERDİ

Prof. Dr. Emin Karip ve Dr. Sabiha Sunar editörlüğünde, uzmanlar Gülbahar Yılmaz, Dr. Kübra Çelikdemir, Dr. Nilgün Demirci Celep, Dr. Senem Oğuz Balıktay’ın analiz ettiği, Türk eğitim sisteminin kritik noktalarının ele alındığı analizden öne çıkan başlıklar şöyle:

-Geçen dört yıllık süreçte öğrencilerin hem ortalama başarı puanları arttı hem de başarı sıralamaları yükseldi.

-Türkiye'deki öğrenciler matematik ve fen başarısında ilk defa TIMSS'de uluslararası ortalama olarak kabul edilen 500 puanın üzerinde bir ortalama başarı gösterdi.

-Türkiye'nin ortalama başarı sırası Matematikte 4. sınıfta 13 sıra iyileşerek 36'dan 23'e; 8. sınıfta 4 basamak yükselerek 24'ten 20'ye çıktı. Puan artışı ve sıralamadaki basamak yükselmesi ile birlikte detaylarda daha memnuniyet verici bir sonuç; temel yeterlik düzeyinin altında kalan öğrenci oranı azalırken, ileri düzey ve üst düzeyde başarı gösteren öğrenci oranının artmasıdır.

-TIMSS 2015'teki verilerle TIMSS 2019'dan elde edilen veriler karşılaştırıldığında; Türkiye'nin temel yeterlik düzeyinin altında kalan öğrenci oranını önemli ölçüde azalttığı, üst düzey başarı gösterebilen öğrenci oranını ise önemli ölçüde artırdığı görülüyor.

BÖLGELER ARASI FARK DEVAM EDİYOR

-Türkiye'nin matematik ve fen alanlarında başarı düzeyinde genel bir iyileşme gerçekleşirken, bu iyileşmenin tüm coğrafi bölgelerde gerçekleştiği, buna rağmen bölgeler arası farklılıkların devam ettiği görülüyor. Doğu Marmara ile Güneydoğu Anadolu’daki öğrenciler arasında oluşan 80 puanın üzerindeki başarı farkı, bölgeler arasında neredeyse 3 yıla karşılık gelen bir öğrenme açığı olduğunu gösteriyor.

-Öğrencilerin matematik başarısı fen bilimlerine kıyasla 4. sınıftan 8. sınıfa geçildiğinde daha belirgin bir düşüş gösteriyor. Bu durum, özellikle 4. sınıfta matematikte düşük başarı gösteren öğrencilerin 8. sınıfa kadar geçirdiği ortaokul öğrenme yaşantısı boyunca bir iyileşme sağlayamadığına işaret ettiği gibi, öğrenme açığının da gittikçe arttığını gösteriyor.

-Türkiye’de özellikle 8. sınıftaki öğrencilerin matematik başarısı, öğrencilerin kendilerine güvenme durumlarına göre önemli ölçüde farklılaşıyor. Matematikte kendine çok güvenen ve kendine güvenmeyen 8. sınıf öğrencileri arasındaki başarı farkı 147 puan. Bu durum, özellikle matematik dersinde 4. sınıftan 8. sınıfa gelindiğinde öğrencilerin dersle ilgili tutumlarında olumsuz bir değişime işaret ediyor. Bu değişimin hangi sebeplerden kaynaklandığının araştırılması, öğrencileri matematikten uzaklaştıran ve öğrenmede duyuşsal açıdan bir kopuş yaşanmasına neden olan süreçlerin incelenmesi ortaokul süresince matematik başarısı açısından önem taşıyor.

SOSYOEKONOMİK NEDENLİ BAŞARI FARKLARI DEVAM EDİYOR

-Matematik ve fen bilimleri başarısında yıllar içinde belirgin düzeyde iyileşme olmasına rağmen sosyoekonomik gruplar arasındaki başarı farkı keskin biçimde devam ediyor. Örneğin, ağırlıkla varlıklı okullardaki 8. sınıf öğrencilerinin başarısı, ağırlıkla dezavantajlı okullardaki öğrencilerden matematikte 66 puan, fen bilimlerinde ise 56 puan daha yüksek.

-Evdeki öğrenme kaynaklarının miktarı, Türkiye’deki öğrenciler açısından en büyük başarı farkının oluştuğu değişkendir. Evdeki öğrenme kaynakları çok olan 4. sınıf öğrencilerinin matematik başarısı, öğrenme kaynakları az olan öğrencilerden 175 puan daha yüksek.

-TIMSS 2019 sonuçlarına göre okul öncesi eğitim süresi arttıkça öğrenci başarısı artıyor. Ancak Türkiye’deki 4. sınıf öğrencilerinin yüzde 76’sı hiç okul öncesi eğitim almamış ya da bir yıl veya daha az eğitim almış öğrencilerdir.

-TIMSS 2019 sonuçları erken çocukluk eğitiminde ebeveynlerin rolünün önemini de ortaya çıkarıyor. Okul öncesi eğitim süresi daha az olan, ancak ebeveynlerinin erken okuma-yazma ve sayısal etkinliklerle sıklıkla ilgili olduğu öğrencilerin başarısı daha yüksek olabiliyor.

ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ DENEYİMİ BAŞARIDA ETKİLİ

-Türkiye’nin katıldığı son üç TIMSS araştırmasında hemen hemen hiçbir zaman zorbalığa maruz kalmayan öğrenci oranının hem 4. sınıf hem de 8. sınıf düzeyinde sistematik olarak artış göstermesi olumlu bir gelişme.

-TIMSS 2019’da öğrenciler bilme, uygulama, akıl yürütme olmak üzere 3 bilişsel alanda değerlendiriliyor. Türkiye’de 8. sınıf öğrencilerinin hem matematik hem de fen bilimlerinde akıl yürütme alanındaki ortalama başarı puanları, bilme ve uygulama alanlarındaki ortalamalardan daha yüksek.

-Uluslararası ortalamada öğretmenlerin mesleki deneyim süresi, öğrenci başarısında neredeyse hiç fark yaratmazken Türkiye’de öğretmenlerin mesleki deneyim süresine göre öğrenci başarısı belirgin biçimde farklılaşıyor.

-TIMSS 2019 verileri Türkiye’deki öğretmenlerin mesleki gelişim etkinliklerine katılma oranlarının, uluslararası ortalamaya kıyasla daha düşük olduğunu gösteriyor. Öğretmenlerin mesleki gelişim ihtiyaçları da bu doğrultuda uluslararası ortalamaya kıyasla daha yüksek.