Baba ile sağlıklı ilişki çocuğu güçlü kılıyor

Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden (DBE) Uzman Klinik Psikolog Ece Eryılmaz baba ve çocuk ilişkisini şöyle anlatıyor: 

BABALAR İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR: Babalar ile yapılan bazı yeni çalışmalar, babanın doğum sonrasında devam edecek ilgisinin doğum öncesindeki ilgisi ile bağlantılı olduğunu göstermektedir. Her ne kadar en başından beri kadınların biyolojik ve hormonal olarak anneliğe hazır olduğu bilinse de, bebeğin anne rahmine düşmesi ile erkeklerde de bazı hormonal değişimler olmaktadır. Buna rağmen erkeklerin bebeği kucağına alır almaz babalık duygusunu hissetmeleri beklenmez. Yapılan araştırmalarda özellikle çocuklarıyla daha çok zaman geçiren, fiziksel temas halinde olan ve öz bakımı konusunda yardımcı olan erkeklerde baba rolünün gelişiminin daha kolay olacağı belirtilmektedir. 

BABANIN İLGİSİ VE YAKINLIĞI NEDEN ÖNEMLİ: Yapılan araştırmalara göre babanın ilgisi ve yakınlığı ile büyüyen çocukların akademik performansları daha yüksek oluyor. Bazı çalışmalar, babaların çocuklarına akademik yönden ilgi göstermesinin çocuğa; anne ilgisindendaha fazla akademik başarı getirdiğini belirtiyor. Nitekim, bu çocuklarda okula karşı olumlu tutumun, motivasyonun ve bilişsel becerilerin baba ilgisinden yoksun olanlara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Babadan ilgi görmenin çocukların öz güveninin artmasına ve kendi iç kontrol mekanizmalarına doğru orantılı bir katkı sağladığı saptanmıştır. Bazı araştırmalar ise çocukları ile daha fazla etkileşimde bulunan babaların çocuklarının matematik zekâlarının olumlu etkilendiğini ve daha geniş bir kelime dağarcığına sahip olduklarını ortaya koymuştur. 

BABA NEDEN ‘SENİ SEVİYORUM’ DEMELİ: Çocuğun duygusal ve fiziksel ihtiyaçları baba tarafından da karşılanmalıdır. Mesela çocuğa sevdiğini söyleyebilir, sarılabilir, ona gülümseyerek ve şakalaşarak sevgisini somut bir şekilde ifade edebilir. Aynı zamanda onun yaşadığı problemleri dinleyerek, onu yargılamadan birlikte çözüm yolları bulmaya çalışarak ve duyguları hakkında konuşarak iletişim kurabilir. Bunlar çocuğun kendini değerli görmesineve güvende hissetmesine yol açar. Ayrıca beslenme konusunda da babaların rolü oldukça büyüktür. Çocuğunu besleyen bir baba aralarında yakın bir ilişki kurulmasını sağlayacaktır.

DIŞ DÜNYADA BABA REHBER OLUYOR: Babaların bir diğer önemli rolü de ev içinde ve dış dünyada bir rehber görevi üstlenmesi. Okul öncesi dönemde babanın çocuğu dış dünyaya hazırlamak için fiziksel oyunlar oynamaya teşvik etmesi, bir yandan da çocuğun özerkliğini kazanması için küçük adımlarla özgüven inşa etmesi önemlidir. Bu nedenle babalar okul öncesi dönemdeki çocuklarına nasıl giyinmeleri gerektiğini, eve gelen misafirleri karşılamayı ve günlük yaşamdaki hayal kırıklıklarıyla nasıl başa çıkabileceklerini öğretebilirler. 

ERGENLİKTE NASIL DAVRANMALI : İlkokul çağında ise çalışmaya teşvik etmek için para yönetimini ya da bir spor / sanat dalını öğretme konusunda destek olabilirler. Kendi okul deneyimlerini anlatabilirler. Ergenlik döneminde ise babaların ergen ile konuşmak için hevesli olduğunu göstermesi, onun kendisi ve hayat hakkındaki düşüncelerini merak etmesi, hayat tecrübelerini öğüt vermeden anlatması, diyaloglarının sürekliliği yakın ilişki içinde kalmalarına destek olacaktır. Ev dışında birlikte yapacakları aktiviteler, sosyal sorumluluk projelerine ya da babanın kendi işine bunaltıcı ve yorucu olmadan ergeni dâhil etmesi de ergene kendini değerli ve güvende hissettirecektir. Bunların yanı sıra, ergenlik döneminde alkol, madde kullanımı, arkadaşlık ilişkileri, şiddet hakkında da babaların çocukları ile konuşmaları gerekir. 

BABA İLE İLİŞKİDE BELİRLEYİCİ OLUYOR: Araştırmalar yaramaz, üzgün ya da kontrolünü kaybeden çocukların davranışları karşısında sakin bir şekilde davranan babaların erkek çocukların daha az saldırgan olduğunu, kız çocuklarının ise arkadaşları ile daha az sorun yaşadığını gösteriyor.

BABA İLE DİSİPLİN NASIL SAĞLANIR? Öncelikle babanın kendi duygularını ve beden dilini özellikle ellerini kontrol altına alması gerekmektedir” diyen Eryılmaz, “Çocuğuna bağıran, döven, vuran ya da bir eşyaya zarar veren babalar aslında disiplin vermekte başarısız olup sadece kötü davranışın modeli haline gelir. Çünkü kontrolü kaybettiklerinde çocuklarının saygısını da kaybederler. Ne yazık ki birçok baba çocuklarını kontrol edemediğinde hüsrana uğrar, kendi öfkesini kontrol edemez ve aslında ne yapacağını da tam olarak bilemez. Baba olmak demek çocukla arkadaş olmak demek değildir. Çocuğun kendini güvende hissedebilmesi için sınırlara da ihtiyacı vardır. İstenmeyen söylemleri ya da davranışları olduğunda ona fiziksel ya da duygusal şiddet uygulamadan ancak kararlı ve tutarlı bir şekilde, anne ile ortak bir tutumla sınır koyması gerekmektedir.

İYİ BABA OLMAK İSTİYORSANIZ BUNLARA DİKKAT  

SEVGİNİZİ GÖSTERİN: Çocukların ebeveynleri tarafından istenilmesi, kabul edilmesi ve sevildiğini bilmesi onları güvende hissettirir. Özellikle babaların çocuklarına sarılmaya istekli olmaları ve bu konuda kendilerini rahat hissetmeleri önemlidir. Her gün çocuğunuza ilgi ve yakınlık göstermeniz çocuğun sevildiğini bilmesinin ve hissetmesinin en iyi yoludur. 

ÇOCUĞUNUZUN ANNESİNE SAYGI GÖSTERİN: Babaların yapabilecekleri en iyi şey çocuğun annesine saygı göstermeleridir. Eğer evliyseniz evliliğinizi güçlü ve canlı tutmaya çalışın. Eğer boşanmışsanız, hala anneye karşı saygılı ve destekleyici olmanız önemlidir. Birbirine saygı duyan anne babalar çocuklarına da güvenli bir dünya sağlar ve böylece çocuk kendini de saygı duyulan ve kabul edilen bir birey olarak görür.

ÇOCUKLARINIZLA ZAMAN GEÇİRİN: Çocuğunuzla vakit geçirdiğinizde, sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğunu hissedecektir. Eğer sürekli yoğunsanız ve onunla vakit geçirmiyorsanız, o da sizin söylediklerinizi dinlemeyecektir. Çocuklar çok hızlı büyürler, şimdi kaçırdığınız fırsatlar ve birlikte yapmadıklarınız hem şimdi hem de ilerleyen zamanda çok şeyi de beraberinde götürecektir. 

ONU DİNLEDİĞİNİZİ HİSSETTİRİN: Özellikle ülkemizde çocuklar ile babanın arasında köprü kurmaya çalışan kişiler annelerdir. Bu yüzden babalar çocuğun yaşadığı problemleri ya da yaptığı davranışları anneden öğrenirler. Çocuklarınızın düşüncelerini veya problemlerini dinleyin ve bunun için zaman yaratın.

SEVGİ VE DİSİPLİN VERİN: Her çocuğun rehberliğe, disipline ve sınıra ihtiyacı vardır. Ancak cezalara değil. Çocuğun olumsuz davranışlarının sonuçlarının ne olacağına yönelik konuşun ve gerekirse hatırlatma yapın. Olumlu, istenilen davranışlarını ise manevi ödüllerle (sarılmak, aferin demek gibi) pekiştirin. Açık, net, tutarlı ve sakin şekilde sınır koyan babaların çocukları, nerede ne zaman durmaları gerektiğini bilir, sevilen biri olduklarını hisseder ve güvende olduklarını bilirler.

ROL MODEL OLUN: Babaları ile birlikte vakit geçirerek büyüyen kız çocukları erkekler tarafından saygı görmenin nasıl olduğunu bilir ve gelecekteki eşlerini de bu şekilde seçerler. Erkek çocukları ise, hayatta en önemli üç şeyi yani dürüstlüğü, alçakgönüllülüğü ve sorumluk sahibi olmayı babalarından öğrenirler.