Eğitime Erişim Raporu: Eşitsizlikte uçurum derinleşiyor

Eğitime Erişim Raporu: Eşitsizlikte uçurum derinleşiyor. Tüm dünyada yoksul sosyoekonomik dilimde yer alan öğrencilerle en varlıklı sosyoekonomik dilimde yer alan öğrencilerin arasında var olan yaklaşık iki yıllık eğitime eşdeğer fark, salgın nedeniyle okulların kapanmasına bağlı olarak yüzde 9 oranında artabilecek. Türkiye’de bağlantı, cihazlara erişim ve EBA online sistemine erişim konusunda yoksulluk seviyeleri arasında büyük farklılıklar bulunuyor.

Cumhuriyet'ten Figen Atalay'ın haberine göre, eğitimin her kademesinde eğitime erişimin durumuna ve özel önlemlerle desteklenmesi gereken çocuklara ilişkin değerlendirmelere yer veren “Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğrenciler ve Eğitime Erişim” yayımlandı.

Raporun bu dosyasında, salgın sürecinde uzaktan eğitime erişimde yaşanan sorunlar, sahada yürütülen çalışmalardan yararlanılarak ele alınıyor. Ayrıca eğitime erişimi artırmaya yönelik hedefler ve uygulamalar değerlendiriliyor. Rapordaki bazı tespitler ve öneriler şöyle:

• Milli Eğitim Bakanlığı’nın yürüttüğü ve geliştirdiği erişim uygulamalarına karşın içinde bulunduğu koşullar nedeniyle uzaktan eğitime dahi erişemeyen, erişme imkânı olsa bile yine içinde bulunduğu koşullar nedeniyle uzaktan eğitim araçlarını etkin izleyemeyen öğrenciler oldu. Bu süreçte öğrenciler arasındaki “dijital uçurum”, var olan eşitsizlikleri daha da derinleştirme riskini artırdı.
• MEB tarafından Dünya Bankası’nın Çevre ve Sosyal Çerçevesi uygulanarak hayata geçirilecek “Türkiye Güvenli Okullaşma ve Uzaktan Eğitim (SSDE)” projesi kapsamındayapılan değerlendirmeler de bu riske işaret ediyor. Proje kapsamında hazırlanan raporda, “Türkiye’de mevcut durumda sosyoekonomik gruplar arasında halihazırda geniş bir öğrenme boşluğu” bulunduğu ve “ülke içinde öğrenciler arasındaki uçurumun daha fazla büyümemesi için mevcut uzaktan eğitim verimliliğinin geliştirilmesi ve nüfusun tüm katmanlarına ulaştırılması” gerektiği belirtiliyor.
• Proje kapsamında hazırlanan raporda, “uzak yerlerde yaşayan, düşük sosyoekonomik arka plana sahip, engelli, mülteci ve anadili Türkçe olmayan, velileri evden eğitimlerini destekleme konusunda daha az yetkin olan öğrencilerin kendi eğitim performanslarından düşük performans gösterme riski ile karşı karşıya” oldukları belirtilerek “daha yoksul sosyal arka planı olan ve daha kalabalık evlerde geniş ailelerle birlikte yaşayan öğrenciler” için bu sürecin daha zor olacağı paylaşılıyor.

KÖY OKULLARINDA ERİŞİM

Salgınla birlikte uzaktan eğitim sürecine geçilmesi, internete erişemeyen çocukların eğitimin dışında kalmasına yol açtı. Köy okullarında öğrenim gören öğrenciler de bu durumdan etkilendi.

Öğrencilere ulaşabilmek ve öğrencilerin öğrenmelerini destekleyebilmek için bireysel inisiyatif ve çaba gösteren öğretmenler, bire bir telefon görüşmeleri yaptıklarını, WhatsApp kanalıyla sesli ve yazılı konu anlatımları ile ödevler paylaştıklarını aktarıyor.

Köy okullarında öğrenim gören öğrencilerin salgın öncesinde de çocuk işçiliği sorunuyla karşılaşması ve pandemi sırasında okulların kapatılmasıyla birlikte sorunun artması ise bir diğer değerlendirme olarak karşımıza çıkıyor.

Özel önlem gerektiren diğer gruplarda olduğu gibi, köy okullarında öğrenim gören öğrencilerin de pandemi döneminde sosyal ve duygusal gelişiminin desteklenmesine ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor.

EŞİTLİK ANALİZİ

Rapordaki “Eşitlik Analizi” çalışmasından bulgular:

• Bağlantı, cihazlara erişim ve EBA online sistemine erişim konusunda yoksulluk seviyeleri arasında büyük farklılıklar bulunuyor.
• Kaynağa bağlı olarak hanelerin erişimi yüzde 68 ile yüzde 88 arasında değişmesine rağmen internet erişimi okul çağındaki çocukların bulunduğu yoksul hanelerde hâlâ düşük (yüzde 39), 3 veya daha fazla çocuğun bulunduğu hanelerde ise daha da düşük.
• Sonuçlar bölgesel yoksulluk dilimlerine göre incelendiğinde EBA’ya erişim seviyelerinde eşitsizlik bulunduğu görülüyor.
• Özellikle büyük ve/veya düşük gelirli ailelerde bulunan kız öğrencilerden daha fazla ev işi yapması beklendiğinden kız öğrenciler, erkek öğrencilerden daha fazla ev işi yapması beklendiğinden erkek öğrencilere kıyasla daha fazla dezavantajlı olabilir.
• Pandemi nedeniyle uzaktan eğitim sürecinin başlaması, özel önlem gerektiren diğer toplumsal gruplar gibi geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilerin de eğitime erişimlerini ve eğitimlerini sürdürmelerini zorlaştırdı.

SURİYELİ ÇOCUKLAR

Pandemi nedeniyle uzaktan eğitim sürecinin başlaması, özel önlem gerektiren diğer toplumsal gruplar gibi geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilerin de eğitime erişimlerini ve eğitimlerini sürdürmelerini zorlaştırdı.

ROMAN ÖĞRENCİLER

Sıfır Ayrımcılık Derneği tarafından yürütülen çalışmaya göre kentlerde yaşayan Roman öğrencilerin çoğunluğu, okuma ve yazma öğrendikten sonra ilkokul 3. sınıfın ardından eğitimi terk ediyor ve ailelerinin ekonomik faaliyetlerine destek olmak amacıyla çalışmaya başlıyor.

EĞİTİME ERİŞİM İÇİN ÖZEL ÖNLEM GEREKENLER

• Özel gereksinimli çocuklar,
• Geçici koruma altındaki çocuklar,
• Çalışan çocuklar,
• Mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocukları,
• Roman çocuklar,
• Köy okullarında öğrenim gören çocuklar,
• Azınlık okullarında öğrenim gören çocuklar.

ÖZEL EĞİTİMDEKİ SIKINTILAR

Özel eğitim hizmetlerinden yararlanan öğrencilere ilişkin MEB istatistiklerine bakıldığında ortaöğretim kademesine kadar bir artış olduğu, ancak ortaöğretime geçişle birlikte öğrenci sayısının azaldığı dikkat çekiyor.

Erkek çocukların eğitime erişiminin kız çocuklarından fazla olması, özel gereksinimli çocuklara yönelik özel önlemlerin kız çocukların eğitimini sürdürebilmesini de kapsayacak şekilde planlanması gerektiğini gösteriyor.