Engelli çocukların yüzde 90’ı eğitimden uzak

Engelli çocukların yüzde 90’ı eğitimden uzak. Birleşmiş Milletler (BM) 3 Aralık tarihini, 1992 yılında Dünya Engelliler Günü olarak ilan etti. Amaç, engelli bireylerin haklarına, yaşadıkları zorluklara ve sorunların çözüm yollarına dikkati çekmek.

Dünyada 1 milyardan fazla engelli arasında çocukların sayısı 100 milyonun üzerinde. Engelli bireyler, engeli olmayanlara göre daha kötü eğitim alıyor, daha kötü sağlık şartlarında yaşıyor ve daha yoksullar.

Eğitime ulaşmalarında dünyanın her köşesinde de zorluklarla karşılaşıyorlar. Peki Türkiye’de engelli çocukların durumu nedir? Ulusal ve uluslararası sözleşmelerle garanti altına alınan eğitim hakkını kullanabiliyorlar mı?

Ne yazık ki bu soruya “evet” demek zor.

ENGELLİ ÇOCUKLARIN YÜZDE 90’I EĞİTİMDEN UZAK

Türkiye’de de engelli çocukların yüzde 89.3’ü (*) çeşitli nedenlerle okula gidemiyor, eğitim haklarını kullanamıyorlar.

Sabancı Vakfı’nın desteğiyle Tohum Otizm Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) Eğitimde Engelli Hakları: Okulda Birlikte, Hayatta Birlikte projesini yürütüyor.

BEN NEDEN YOKUM ETİKETİ İLE KATKI

Tohum Otizm Vakfı, SEÇBİR, Sabancı Vakfı herkesi 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde #BenNedenYokum etiketi ile paylaşımlarda bulunarak, engelli çocukların eğitim hakkından eşit bir şekilde yararlanabilmesi için destek olmaya çağırıyor.

ULUSAL VE ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERLE GARANTİ ALTINDA

Eğitim hakkı tüm bireylerin sahip olduğu, ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelerle garanti altına alınan temel bir hak. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948), Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Haklarına dair Sözleşme (1989), BM Avrupa Sosyal Şartı (1961; 1996) ve BM Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme (2006) bu hakları düzenliyor. Bunlarla tüm çocukların eğitim haklarının cinsiyet, dil, din ve ırk ayrımı yapılmaksızın güvence altına alınması gerekliliği ortaya konuyor. Ancak mevcut yasal düzenlemelere rağmen 18 yaş altı engelli çocuklar eğitim haklarından tam anlamıyla yararlanamıyor ve kaliteli eğitime erişimde sorun yaşıyor.

YASAL ALTYAPISI VAR AMA

Engelli bireylerin haklarının garanti altına alınması için gerekli mevzuat altyapısı Türkiye’de de var. Ancak engelli bireylerin toplum yaşamına tam ve etkin düzeyde katılımının sağlanmasına yönelik yapılan çalışmalar ve uygulamalar istenen düzeye ulaşmış değil.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yayımladığı 2017-2018 Yılı eğitim istatistiklerine göre eğitime dâhil olan engelli sayısı sadece 333 bin 598. Engelli bireyler uluslararası ve ulusal mevzuatta içerilse dahi eğitime katılımda pek çok sorunla karşılaşıyor. Öğretmenlerin bilgi ve becerilerindeki eksiklikler, velilerin olumsuz tutumları, engelli öğrencilere uygun fiziki eğitim ve öğrenme ortamının olmaması gibi sorunların yanı sıra normal gelişim gösteren çocukların engelli akranlarına yönelik tutum ve davranışları, engelli çocukları eğitimden uzaklaştırıyor.

PROJENİN HEDEFLERİ NEDİR?

Tohum Otizm Vakfı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) ile ortak olarak Sabancı Vakfı tarafından desteklenen Eğitimde Engelli Hakları: Okulda Birlikte, Hayatta Birlikte projesini hayata geçirdi. Projenin hedefi şöyle: Öğretmenlerde, velilerde, idarecilerde ve öğrencilerde engellilik kavramına yönelik algı ve tutumların dönüştürülmesi. Engellilik kavramının olağanlaştırılması. Farklılıklara saygı kavramının geliştirilmesi ve okullarda kapsayıcı eğitim ilkelerinin yaygınlaştırılması.

* Söz konusu oran, Türkiye’de 0-19 yaş aralığındaki engelli nüfusunun, eğitim sistemi içerisinde yer alan engelli öğrencilere oranlanması ile bulunmuştur.