LGS velilerinin ‘sancılı süreci’ bitiyor mu, başlıyor mu?

LGS velilerinin 'sancılı süreci' bitiyor mu, başlıyor mu?

Liseye Geçiş Sistemi (LGS) kapsamında tercih süreci 13 Temmuz’da son buluyor. Her yıl çocukları liseye geçecek olan 8’inci sınıf velilerinin yaz ayları sınavlar ve tercihler yüzünden hep gergin geçer. Ancak bu yılın LGS velilerinin yaşadıkları önceki yıllarla kıyaslanamaz.

Okulların açılmasına 2 gün kala çocuklarını hazırladıkları TEOG sınavının kaldırılmasının ardından aylarca yerine hangi sistemin geleceğini bilemedikleri bir süreci yaşadılar.

LGS VELİLERİNİN 'SANCILI SÜRECİ' BİTİYOR MU, BAŞLIYOR MU?

Sonunda liseye geçiş sistemi (LGS) açıklandı.

Buna göre 8’inci sınıfta okuyan 1.2 milyon öğrencinin yüzde 10’u sınavla öğrenci alacak yarıdan fazlası Anadolu meslek ve Anadolu imam hatip liselerinden oluşan 1373 okula yerleşecek geri kalan yaklaşık 1 milyon öğrenci de adreslerine göre “yerel yerleştirme” ile okullara girecekti.

NİTELİKLİ VE NİTELİKSİZ OKUL TANIMI YERLEŞTİ

Sınavla öğrenci alan okullar listesinde Türkiye’nin 100 yıllık tarihe sahip bazı okulları bulunmuyordu. Eski Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz’ın ise bu süreçte yeni sistemi tanıtırken sınavla öğrenci alacak okullar için “nitelikli okullar” açıklaması ise bir eğitim bakanının bugüne kadar yaptığı gafların en büyüğü olarak tarihte yerini aldı. Sonra bu gafını “sınavla öğrenci alacak okullar” diye düzeltmeye çalıştı.

Ama bugün bile öğrenci ve veliler adrese göre sınavsız alacak okullar için “niteliksiz okul” diyebiliyorsa bu da eski Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz sayesinde okulların “nitelikli” ve “niteliksiz” olarak ayrılmasına yol açtı.

LGS: ÖĞRENCİLERE AĞLATAN BİR SINAV OLDU

Sınavla öğrenci alacak okullar için geçtiğimiz 2 Haziran’da yapılan LGS ise hem velilerin hem de öğrencilerin büyük tepkisini çekti. İki bölümden oluşan sınavın sayısal bölümünde sorular o kadar zor ve zaman alıcıydı ki, çocuklar sınavdan ağlayarak çıktı.

Matematik sorularından başlayan fen sorularını, fen sorularından başlayan ise matematik sorularını yetiştirememişti. Zaten tüm soruları yapan öğrenci sayısının da yalnızca 83 olması LGS’nin nasıl zor bir sınav olduğunu gösterdi.

Yine eski Bakan Yılmaz’ın “yaşamın içinden sorular sorduk” sözleri velilerin büyük tepkisini çekti.

TERCİH ‘ZORUNLULUK’ İLE BAŞLADI

Hem sınavla hem de adrese göre yerleştirmenin kurallarının anlatıldığı LGS tercih ve yerleştirme kılavuzu çıktığında ve tercihler başladığında ise veliler bu kez de “tercih stresine” girdi.

Çünkü LGS puanlarıyla tercih yapabilmek için tüm veliler yerel yerleştirmeye katılmak zorundaydı.

“Çocuğum için sadece sınavla öğrenci alan okulları tercih edeceğim” diye bir seçenekleri yoktu. Zorunlu önce adrese dayalı yani yerel yerleştirmeden tercih yapacaktı.

Bakanlık, yerel yerleştirmede en çok eleştiri alan 5 okul seçme zorunluluğunu kaldırmış olsa da tercihleri yapmak o kadar da kolay olmadı.

3 KAYIT ALANI SUNULDU

Yerel yerleştirmede veliler 3 okul türünden tercih yapacaktı. Bunlar Anadolu liseleri, Anadolu imam hatip liseleri ve Anadolu meslek liseleri oldu. Tercih için de 3 farklı kayıt alanı oluşturuldu. Kendi kayıt alanı, komşu kayıt alanı ve diğer kayıt alanı.

Önce veli kendi kayıt alanından en fazla 3 okul seçecek, sonra komşu ve diğer kayıt alanlarına geçecekti. Ama toplam 5 tercihin en fazla 3’ü aynı okul türünden olacaktı. Yani 5 tanesini de Anadolu lisesi seçemeyecekti.

KENDİ KAYIT ALANINDA ANADOLU LİSESİ BULAMAYANLAR OLDU

İşte sorun da burada başladı.

Kendi kayıt alanından 3 okul seçme zorunluluğu getirildi ama birçok veli için kayıt alanındaki okullar arasında 3 tane Anadolu lisesi yoktu.  Komşu kayıt alanındaki Anadolu lisesini seçebilmek için önce kendi kayıt alanından 3 tane okul seçecekti.

Bu durumda da komşu kayıt alanındaki Anadolu lisesini de tercih listesine alabilmek için kendi alanından diğer iki okul türüne de -imam hatip ya da meslek lisesi- yer vermesi zorunluydu.

Çocuklarını yalnızca Anadolu liselerine yollamak isteyen veliler ise bu durumda tercih sayısını sınırlayarak, bir ya da iki okul seçti ve yerel yerleştirme tercihlerini kapattı.

Birçok veli için ise “komşu kayıt” bölgesinde sadece meslek liseleri yer alırken, “diğer alanlar” diye sunulan bölgede tercih edilecek okul çıkmadı.

YEREL TERCİHTEN SONRA LGS PUANIYLA TERCİH YAPILDI

LGS puanıyla tercih yapmak isteyenler de ancak yerel yerleştirme tercihlerini tamamladıktan sonra sınavla öğrenci alacak okulların ekranına ulaşabildi.

5 okul tercih hakları olan veliler bu kez başka sorunla karşılaştı.

YÜZDELİK DİLİMLER GELDİ, GİTTİ

Tercih yaparken okulların bir önceki yıl hangi dilimden öğrenci aldıklarını gösteren yüzdelik dilimleri görmeleri gerekiyordu. MEB, bu yüzdelik dilimleri tercihlerin başladığı ilk gün yayımladı, ardından da hemen sitesinden kaldırdı. Eleştiriler üzerine bu kez “Sınav ve yerleştirme sistemi değişti, yüzdelik dilimler yanılgıya neden oluyor” açıklaması yaparak, yüzdelik dilimleri paylaşmayacağını açıkladı.

Sonra da sadece aralarında İstanbul Erkek, Kabataş Erkek, Cağaloğlu Anadolu gibi Türkiye’nin en yüksek puanla öğrenci alan Proje Okulların yüzdelik dilimlerini tekrar siteye koydu. Bu kez de veliler yüzdelik dilimleri nasıl bulacaklarını ve nasıl kullanacaklarını bilemez hale geldi. Çünkü verileri paylaşılan okullar zaten en üst dilimden öğrenci alıyordu. Ama diğer okullar için hangi veriyi kullanacaklardı?

El yordamıyla tercih yapmak zorunda kaldılar.

PANSİYONU İSTEYEN SEÇEBİLECEK

Yerel yerleştirme ve sınavla öğrenci alan okullar tercihlerinden sonra velilere sunulan başka bir tercih ekranı ise pansiyonlu okullar oldu. Bu okulları seçmek zorunlu değildi, ama isteyen de 5 tane okulu tercih listesine alabilecekti. Birçok veli bu seçeneği kullanmak istemedi. Çünkü belli okullar dışında kimse 14 yaşındaki çocuğunu yatılı okula göndermeyi tercih etmiyordu.

ANNENİN DOĞURDUĞU TARİH ÖNCELİKLİ KRİTER OLDU

Veliler sadece tercih sistemini değil, aynı zamanda yerleştirme kriterlerini de tartıştı. Sınavla öğrenci alan okullara yerleştirmeler puan üstünlüğüne göre yapılacak.

Ama eşit puanlı öğrenciler aynı okulu seçtiğinde önce Ortaokul Başarı Puanı’na (OBP) bakılacak.

Burada eşitlik bozulmazsa ikinci kriter öğrencinin doğum tarihi olacak. Yaşı küçük olan öncelik kazanacak. Bir öğrencinin annesinin onu ne zaman doğurduğu bir okula girmesinde okul notundan sonra etkili olacak. Oysa puan eşitliği durumunda her yıl “yaş kriteri” kılavuzlarda yer alır. Ama “yaşı küçük olana öncelik” kuralı en son başvurulacak kriter olurken, bu yıl burada annenin doğurduğu tarih ikinci kriter oldu.

Sınavla öğrenci alan okullarda puan eşitliği yaş ile de bozulmazsa bu kez sırasıyla 8’inci, 7’nci ve 6’ncı sınıflardaki yılsonu başarı puanı (YBP) üstünlüğüne, okula özürsüz devamsızlık yapılan gün sayısının azlığına ve tercih önceliği durumlarına bakılarak yerleştirme yapılacak.

YEREL YERLEŞTİRMENİN KRİTERLERİ NE OLDU?

Yerel yerleştirmede ise öncelik aynı kayıt alanından tercih yapan öğrenciler için geçerli olacak. Ancak burada da kurallar var ve şöyle sıralanıyor:

Öğrencinin tercih edilen lisenin bulunduğu kayıt alanındaki bir ortaokuldan mezun olması

Bu ortaokulda dönem olarak daha uzun süre okumuş olması

Tercih sırasında tercih edilen liseyi daha üst sıraya yazması

Ortaokul Başarı Puanın’ın (OBP) daha yüksek olması

8. sınıfta yaptığı devamsızlığın daha az olması

Yaşça daha küçük olması

Tıpkı sınavla öğrenci alan liselerde olduğu gibi “yaş” yerel yerleştirmede de kriter. Ama diğer yıllarda olduğu gibi son dikkate alınacak kriter.

ÖZEL İLE DEVLET TAKVİMİ ÇAKIŞINCA VELİ ŞAŞIRDI

Bu arada aralarında Amerikan, Fransız, İtalyan, Alman, Avusturya liselerinin de yer aldığı özel okullarda da kayıt takvimi, devlet liseleri için başlayan tercih takvimi ile çakıştı.

Bir yandan yabancı özel liseler taban puanlarını açıklayıp, ön kayıt-kesin kayıt yapmaya başlarken, bir yandan da devlet için tercih listeleri hazırlandı.

Geçmiş yıllardaki kural bu yıl da geçerli oldu. Özel liseye kesin kayıt yaptıran devlet liseleri için tercih yapamayacaktı. Ancak kaydını sildirirse tercih hakkı vardı.

MİLYONLARCA LİRALIK PAZAR OLUŞTU

Çocuklarını yabancı özel liseler başta olmak üzere özel okulda okutmak isteyen veliler için ise bu yıl gerçekten kabus oldu. Bazı özel liselerin açıkladıkları kayıt takvimine uymaması, kayıtlarını bir gün erkene çekmesi, ailelerin “Aman çocuğum açıkta kalmasın” diyerek, puanı tutan ilk okula hemen kaydını yaptırması ortaya milyonlarca liralık bir kayıt çekme pazarı oluşturdu.

Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre veli bir okuldan çocuğunun kaydını aldığında yıllık öğrenim ücretinin yüzde 10’unu okula bırakmak zorunda. Özel liselerin öğrenim ücretlerinin de 40 bin ile 70 bin TL arasında olduğu düşünüldüğünde iki kez kayıt çeken veliler 8 bin TL ile 14 bin TL arasında değişen paraları bir şekilde okullara bağışladı.

Velilerin büyük çoğunluğu “kayıt çekme” işlemi de yaptığı için 3-4 milyon TL’lik bir kayıt pazarı oluştu.

Kayıt çekince ücretin yüzde 10’unun kesilmesi yasal ama velilerin çocukları için yaşadıkları endişeden okulların bu şekilde yararlanması ne derece etik tartışılır?

PUANLARIN YANLIŞ HESAPLANDIĞI ORTAYA ÇIKTI

Bu arada tercihler başladıktan sonra LGS’ye Almanca ve Fransızca dillerinden giren öğrencilerin aynı sonuçlara sahip İngilizceden sınava giren öğrencilere göre 6 ile 8.5 puan arasında daha az puan aldıkları ortaya çıktı. Dil testinin değerlendirilmesinde farklı standart sapma uygulandığı için ortaya çıkan bu durum velilerin itirazı üzerine düzeltildi. Ama bu arada öğrencilerden eksik puan yüzünden yabancı özel liselerde kayıt hakkını kaçıranlar da oldu.  

TERCİH SONUÇLARINDAN SONRA NE OLACAK?

Evet; tüm bu tartışmalı LGS tercihleri için süre 13 Temmuz’da sona erecek.

Ancak LGS velisi için tercih süreci kapanmış değil.

Yerleştirme sonuçlarının 30 Temmuz’da açıklanacak. Sınavla yerleşemeyen yerel tercihlerine göre yerleştirilecek. Açıkta kalan -her yıl yaklaşık 200 bin öğrenci tercihlerine yerleşemediği için açıkta kalır-öğrencileri ise MEB, açık liseye otomatik kaydedecek.

4 KEZ NAKİL UYGULAMASI YAPILACAK

Sonuçların açıklanmasının ardından bu kez de 6 Ağustos-6 Eylül tarihleri arasında 4 kez nakil uygulaması yapılacak. Yerleşen, açıkta kalan ve özel okula kaydolan tüm öğrenciler bu nakil uygulamasına katılacak.

Her nakil döneminde öğrenciler yerel yerleştirme için en fazla 3, sınavla öğrenci alan okullar için 3 ve pansiyonlu okullar için de 3 okul seçebilecek.

İlk yerleştirmede bir okula yerleşemeyenler nakil dönemlerinde ilk 2 okulu kendi kayıt alanından olmak üzere 3 okul seçecek. Aynı okul türünden en fazla 2 okul seçilebilecek.

İlk yerleştirmede okula yerleşen için nakil döneminde böyle bir kısıtlama olmayacak. 3 okulu isterse aynı okul türünden seçebileceği gibi isterse bu okulları kendi kayıt alanından da seçebilecek.  

NAKİLDEN SONRA AÇIKTA KALANLAR

Nakil uygulamasının tamamlanmasının ardından açıkta kalanlar ise 10-14 Eylül tarihleri arasında il ve ilçelerde kurulacak nakil komisyonları yerel yerleştirme ile öğrenci alan okullara kontenjan varsa bu öğrencileri yerleştirecek.

Veliler için adeta “el yordamıyla” yürütülecek bu yılın liselere yerleştirme süreci de okulların açıldığı 17 Eylül’de son bulacak.