Okumayı geç öğrenmesi disleksi habercisi olabilir

Okumayı geç öğrenmesi disleksi habercisi olabilir. “Özel öğrenme güçlüğü” olarak adlandırılan  disleksi, okul öncesi dönemde belirtiler vermesine rağmen  en çok ilkokul döneminde  fark ediliyor.  Uzmanlar,  çocuğun yaşıtlarına göre geç okuyup yazmasının disleksi  belirtisi olabileceğine dikkat çekiyor.

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Başak Ayık, disleksi ile ilgili şu bilgileri veriyor. 

OKUMAYI GEÇ ÖĞRENMESİ DİSLEKSİ HABERCİSİ OLABİLİR

Disleksisi olan bireylerin sözcükleri doğru okuma, okuduğunu anlama ve okuma hızlarında problemler olur. Okuma yazmayı öğrenmede yaşıtlarına göre gecikme görülür. Okurken yanlış ve yavaş okuma, harf, hece ve satır atlama sıktır. Okuduğunu anlamada güçlük çekerler. Disleksi, genetik ve çevresel etkenlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Genetik sebepleri araştıran birçok çalışma yapılmıştır ve birçok genle ilişkili bulunmuştur. Yapılan ikiz ve aile çalışmaları da genetik kökenli bir hastalık olduğunu destekler.  Çevresel faktörlerden önemlileri erken doğum, düşük doğum ağırlığı, anne karnında nikotin maruziyeti, beslenme sorunları ve eğitim yetersizliği olarak tanımlanmıştır 

OKUL DÖNEMİNDE ANLAŞILIYOR

Okul öncesi dönemde belirtiler veren disleksinin belirgin hale geldiği dönem genellikle okul yıllarıdır. Akademik becerilerde zorluklar süreklilik gösterir. Ülkemizde ilkokul 1’de okuma yazma öğrenimi sırasında yaşıtlarına göre okuması geciken bu çocuklar, sonraki yıllarda yavaş okuma, yanlış okuma ve okuduğunu anlamama gibi sorunlar yaşarlar. 

BİR ÇOCUK SONRADAN DİSLEKSİ OLMAZ

Disleksi nörogelişimsel bir bozukluk olan Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun bir alt tipidir. Nörogelişimsel bozukluklar genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkar ve genellikle yaşam boyu süren durumlardır. Yani bir çocuk sonradan disleksi olmaz, ancak belirtilerin belirginleşmesi her çocukta aynı dönemde meydana  gelmez.

DİSLEKSİ UYUM SORUNU YAŞATIR

Disleksi sorunu olan çocuklar, özel ve zor yaşantıladıkları  problemlerden dolayı uyum sorunu yaşarlar. Eğer bu özel durumları fark edilip gerekli ve yeterli destek sunulmazsa,  farklı psikiyatrik hastalıklar da görülebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği 2013 yılında, disleksisi olan çocuk, ergen ve erişkinlerin öz kıyım açısından risk grubunda olduğunu belirtmiştir. 

DİSLEKSİ OLAN ÇOCUK NASIL EĞİTİM ALMALI?

Çocuğun eğitim gereksinimi disleksisinin şiddetine göre belirlenmeli. Genellikle normal sınıfta ya normal ya da kaynaştırma eğitimi alırlar. Bazı çocuklar bunun yanında ek özel eğitime ihtiyaç duyabilirler.  Bu eğitim okulda verilenden farklıdır. Çocuk normal bir okulda eğitime devam ederken yanı sıra bireysel ya da grup halinde özel bir eğitime alınır. Eğitim bu alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından verilmelidir. Öğrenme güçlüğünü ortadan kaldıracak ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Disleksinin şiddetine göre sunulan eğitim desteğinin süresi ve yoğunluğu değişir. 

AİLE NASIL DAVRANMALI?

Disleksi olan bireyi anlamak için disleksiyi bilmek gerekir. Disleksili bireylerin akademik hayat dışında yaşadığı sorunlar hakkında bilgi edinerek, çocuğun yaptığı davranışları ve kısıtlılıklarına göre ona yaklaşılmalıdır. Çocuğunun gelişimini yakından takip eden her aile farklılık gördüğünde bu durumu tanımlamak için uzmana başvurmalıdır. Çocuğa destek veren olumlu bir çevre ortamı hazırlanmalı. Uzmanla birlikte çocuğuna yaşadığı problemi uygun dille anlatıp, güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesi sağlanmalıdır. Destekleyici ve cesaret verici olmalı, olumlu ve güçlü yönlerini vurgulamalıdır. Öğretmenleriyle olan iletişim güçlü tutulmalıdır. En önemlisi çocuklar başka çocuklarla kıyaslamamalıdır.

DİSLEKSİ OLAN ÇOCUK VE ÖĞRETMEN İLİŞKİLERİ NASIL OLMALI?

Öğretmenlerin de çocuğun okuma seviyesini tespit ettikten sonra tümden gelim yöntemini kullanmaları faydalıdır. Sık sık tekrarlama yapmaları, sabırlı ve olumlu tutum içinde olmaları, güdüleyici ve teşvik edici olmaları süreci olumlu etkiler. Bu çocukların dikkati çabuk dağıldığından kısa çalışmalar daha etkilidir. Dikkati arttırıcı etkinlikler ve hafıza oyunları da destekleyici olarak kullanılabilir.

Şule YILMAZ

pervinkaplanblog@gmail.com

info@pervinkaplan.com