Özel okullara ‘erken kayıt’ ile zam geldi: Erken kayıt yasal mı?

Özel okulların 2023-2024 eğitim öğretim yılı için velilerden erken kayıt adı altında eğitim ücretine yüzde 150’lere varan oranda zam talep ettiğine yönelik iddialar, tartışma konusu oldu. 2022-2023 eğitim öğretim yılı için de ücretlerle ilgili benzer tartışmalar yaşanmış, artış için tavan yüzde 36 ile sınırlandırılmıştı. Yeni eğitim yılı için özel okulların zam oranında tavan rakam henüz belirlenmedi.

Enflasyon artışı karşısında birçok kalemde masrafları artan bazı özel okulların bu durumu fırsat bilip ‘ücretler çok artacak’ diyerek erken kayıt almaya başladığı ve velilere bir an önce kayıt yapmaları yönünde baskı kurduklarına yönelik şikâyetlerde artış var.

YÖNETMELİĞE GÖRE YASAL DEĞİL

Ancak 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na göre okullar öğrenim ücretlerini her yıl ocak ayından itibaren en geç mayıs ayında ilân edebiliyorlar. Türkiye Özel Okullar Derneği (TÖZOK) Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Öztürk, aralık ayında özel okulların erken kayıt almasının yasal olmadığına dikkat çekerek, zam oranlarının kanunla belirlendiğini, bu oranların dışında herhangi bir oran belirlemenin mümkün olmadığını kaydetti. Milliyet Gazetesi'nden Mine Özdemir’in haberine göre Öztürk’ün kayıtlarla ilgili sorulara cevapları şöyle:

ERKEN KAYIT YASAL DEĞİL

Özel okulların erken kayıt aldıkları ve ücretlere fahiş artış yaptıklarına yönelik velilerden şikâyetler geliyor. Bu konuda görüşlerinizi alabilir miyiz?

Kanuna göre özel okullar öğrenim ücretleri ve diğer ücretleri ocak ayından itibaren en geç mayıs ayında ilan eder. Şu anda erken kayıt almak yasal değil. Geçen yıl yüzde 36 kısıtlama geldi, o dönem bile enflasyon yüzde 100’ler civarındaydı. ‘Zam yapmayacaksınız’ denildi. Yapamadık da. Ücretlerde yapacağımız artış oranı, kanunla belirtilmiştir. Bunun dışında herhangi bir oran belirlemek mümkün değil. Kanunun 55. Maddesi’nde “Bir önceki yılın ortalama (Y.İ-ÜFE+TÜFE)/2 oranına en fazla yüzde 5 oranında artış yapılır” yazar. Bu yıl ocak ayında oran neye tekabül edecekse, yine bu şekilde olacaktır. Oran açıklanmadan zamdan söz etmek, niyet okumaktır. Bu madde, enflasyonun olmadığı dönemlerde ara sınıflarda yer alan veliyi de korumak adınaydı. Veliyi, tüketiciyi korumak için birtakım kararlar elbette ki olabilir. Ama bir tarafı korurken öbür tarafın haklarını korumamak başka türlü kayıplara sebebiyet veriyor.

Okulların öğrenim ücretlerinin yanı sıra kıyafet, yemek vs. gibi masraflarda da açığı kapatacak şekilde fahiş zam yaptığı söyleniyor. Bu mümkün mü?

Yönetmeliğimizde okul eğitim ücreti ayrı, yemek, kıyafet gibi ücretler ayrı açıklanır. Eğitim dışında ücretler isteğe bağlıdır. Eğer okul kurallarında ve sözleşmesinde bunu belirtmişse veli, peşinen kabul etmiş olur. Okul belirtmeden bunu yapıyorsa doğru bir yaklaşım değil. Bunu o zaman veli, tüketici hakem heyetine ya da ilgili yerlere götürmekle yükümlü.

ÖĞRETMENE ASGARİ ÜCRET

Özel okul öğretmenlerinden de maaşlarının asgari ücret ya da onun çok az üzerinde bir rakam olduğuna dair şikâyetler geliyor. Size ulaşan şikâyetler var mı?

Üyelerimiz köklü Türk okulları ve yabancı okullar. Asgari ücret tutarında maaş alan öğretmenimiz yok. Ama çok zor duruma düşmüş kurumların gayri yasal olarak öğretmenleri asgari ücretlerde çalıştırdıklarını duyduk. Ve buna karşıyız. Ama zaten bu kurumların hayatlarını idame ettirmeleri mümkün değil. Elektrik, su maliyeti yüzde 300’lere yaklaştı. Yapılan zam da düşük kalıyor. Ama hiçbir okul, velisine yüzde 300 zam yapmamalı, yapamaz. Okul, velisinin de hakkını, hukukunu gözetmeli. Veliler de bu süreçte ellerini vicdanlarına koyacak, mantıklı hareket edecekler. Bu rakam makul bir oran olmalı.

ÖZEL OKULLARDA ZOR YIL

Bu yıl özel okullar için nasıl geçti?

Çok zor geçti. Ne yazık ki kapanmakla karşı karşıya kalan birçok kurumumuz var. Pandemi öncesinde 1 milyon 750 bin özel okul öğrencisi varken, bugün sayı 1 milyon 400 binlere düştü. 170 bin civarında öğretmenimiz varken bugün sayı 150 binlerde. Önümüzdeki yıl nasıl olur, bilemiyoruz. Duyumlarımıza göre birçok okul sıkıntıda. Şimdi okullara yüzde 36 kısıt getiriyorsunuz ama öğretmeninize yüzde 140 civarında zam yapmak zorundasınız. Bir taraftan da “Hayır veliden bunu alamazsınız” diyorsunuz. Bu çok doğru bir yaklaşım değil. Okulların dayanma güçleri de bir yere kadar.