Sınavlar öğrenciyi devamsız yapıyor

Sınavlar öğrenciyi devamsız yapıyor. Sınav merkezli eğitim sistemi devamsızlığın en önemli nedenleri arasında yer alıyor. Devamsızlık özellikle liselerde yaşanan önemli bir sorun. Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) da açıkladığı 2016 Yıllık Faaliyet Raporu’nda devamsızlık çözüm bulunması gereken bir sorun olarak yer alıyor. 

Rapora göre okul türlerinin tamamında ağırlıklı ortaöğretimde olmak üzere devamsızlık oranı ortalama yüzde 13.22 oranında. MEB’in 2015-2016 istatistiklerinde yer alan sayılara göre ilkokul, ortaokul ve liselerde 20 gün ve üzeri devamsızlık yapan öğrenci sayısı 1 milyon 917 bin 702 olarak hesaplanıyor. Devamsızlık oranları geçmiş yıllara göre azalmakla birlikte özellikle 8 ve 12. sınıflarda yaşanan en önemli sorunların başında geliyor.     

PISA raporlarında da Türkiye’de öğrencilerin devamsızlık oranları OECD ortalamasının çok üzerinde saptanıyor. Okulu asma, dersi kırma ve derse geç gelme göstergeleri üzerinden devamsızlık durumu raporlarda inceleniyor. PISA uygulamasının yapıldığı tarih itibariyle son iki haftada en az 3 defa derse geç kaldığını söyleyen öğrenci oranlarına bakıldığında okulu astığını ve dersi kırdığını söyleyen öğrenci oranlarının OECD ortalamamasından yüksek olması dikkat çekiyor.  

Buna göre okulu asma oranı Türkiye’de yüzde 17.2 iken OECD’de 5, dersi kırma Türkiye yüzde 15, OECD’de 6.6, derse geç kalma Türkiye’de yüzde 16.6 OECD’de 15.4. 

15 YAŞ ÜZERİ DEVAMSIZLIK ORANLARI NEDİR?

Toplamda bu üç tür devamsızlık konusunda 15 yaş üzeri öğrenciler incelendiğinde Türkiyeli öğrencilerin devamsızlık oranı yüzde 48.8 iken bu oranın OECD ortalaması yüzde 27. (Kaynak PISA 2015 Raporu) 

Öğrencilerin devamsızlığı ile ilgili elde edilen veriler PISA 2012 verileri ile karşılaştırıldığında tüm gün okulu asan öğrenci oranında yüzde 3.3’lük bir azalma olduğu ve bu azalmanın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülüyor. 

PISA 2015 ve PISA 2012 yılları arasında öğrenci devamsızlığı oranlarındaki değişim (%)

* Kaynak, PISA Raporu

NEDEN DEVAMSIZLIK YAPIYORLAR?

Devamsızlığın akademik, ekonomik ve sosyal gerçeklere dayanan pek çok nedeni bulunuyor. Okulda geçirilen ders zamanlarının nitelikli bir süreç olarak yaşanması akademik başarı üzerinde önemli bir faktör. Bu nedenle öğrencilerin okulda geçirdikleri zaman kadar bu zamanının nitelikli öğrenme/öğretme süreçlerini geliştiren ve güçlendiren bir zaman olarak yaşanması çok önemli. Dezavantajlı grupların yaşadığı bölgelerde bulunan okullarda öğrenci devamsızlığı oranları daha dikkat çekici. Devamsızlık dezavantajlı grupların yanı sıra avantajlı grupların yaşadığı bölgelerde bulunan okullarda da oldukça yüksek oranda. Bazı okul türlerinde özellikle sınav zamanlarında göz yumulması devamsızlığı etkiliyor. 

YGS-LYS ARASI DEVAMSIZLIK ARTIYOR

YGS /LYS arası zaman devamsızlığın yoğunlaştığı dönem. Sistemin sınav odaklı yapılanmasının yarattığı hoşgörülü yaklaşımlar devamsızlığı teşvik ediyor. Akademik başarısızlık ve okul ikliminin yarattığı mutsuzluk duygusu da devamsızlığı kışkırtıyor. Aile,arkadaş ve sosyal çevrenin çocuğa yönelik olumsuz tutumlara yarattığı duygusal kırılmalar devamsızlık nedenleri arasında sayılması gereken bir faktör. Özellikle tarımla geçinen ve tarımda çalışmanın yaygın olduğu bölgelerde devamsızlığın daha yüksek olduğu da görülüyor. 

Gelecek kaygısı, öğrenci özerkliğinin sınırlılığı, okul güvenliğine ilişkin fiziki-psikolojik tartışmalar ile katı disiplin uygulamaları okullarda algılanan stresi, dolayısıyla devamsızlığı artırıyor. Özellikle ortaöğretimde gözlenen yüksek devamsızlık oranlarının açık lise uygulaması dahil öğrencilerin kariyer amaçlılığında gözlenen sorunlar, okulların bu yaş grubu için sosyal çekiciliğinin düşük olması, üniversiteye girişle ilgili umutsuzluk ve akademik yılmazlık davranışları kapsamında ele alınmalı. 

DEVAMSIZLIK NASIL AZALTILABİLİR?

Gelişim sorunu yaşayan ve kişilik gelişimi dahil bu süreci okul çatısı altında sağlıklı tamamlayamayan bireyler suç, aile çatışması, boşanma, üretime katılmama vb. sorunlarla tekrar toplumu ve kurumları meşgul ediyor. Mutsuzluk ve istenmeyen davranışlarda artışla konu başka artçı etkiler de üretiyor. Okul eğitimi bir ekosistem olarak bütün eğitim bileşenlerinin katılımını esas alan uygulamaları ile bir bütünlük içinde, esneklik ve özendirici bir gelişim çekiciliği sunabilen yapıda inşa edilmeli.

AİDİYET DUYGUSU YARATILMALI

Öğrenciler öğretim dışında sosyal, kişisel ve fiziksel talepleri için okul sistemine karşılık bulabilmeli. Aidiyet, sorunlarına duyarlılık, kendini ifade etme, amaç üretebilme, sosyal bağlar kurabilme, kariyer planlama dahil sağlanacak öğrenci merkezli uygulamaların daha işlevsel sonuçlar doğuracağı göz ardı edilmemeli. Aynı zamanda aile, bürokrasi, üniversiteler, sivil toplum, meslek odaları ve öğretmenlerin bu konuda özel bir ilgi oluşturmaları devamsızlığı azaltmaya katkılar sağlayabilir. Değişik zamanlarda denenmiş ve başarılı sonuçlar elde edilmiş projelerin yenilenip güncellenerek uygulanması, bu alanda farkındalık ve katılım üretecek başkaca ciddi projelerin gündeme alınması gerekiyor. Devamsızlığı önlemek adına, devamsızlığın fazla olduğu okullarda daha fazla sosyal- sanatsal ve kültürel faaliyet uygulanmaları yaşama geçirilmeli. OBP uygulaması yeniden gözden geçirilmesi de önemli. Öğrencilerin hedef ve gelecek planı yapmalarını sağlayacak etkinlikler düzenlenmeli.

SINAVLARIN BAŞLAMASIYLA ARTACAK 

Sonuç olarak,12 Martta yapılacak YGS, sonraki aylarda yapılacak TEOG ve LYS öğrenci devamsızlığı sorununun sınavlara dayanan boyutunu oluşturuyor. Bu süreçlerde devamsızlık oranları yine artacak. Sınavların yarattığı baskı ve stresin çocuklar üzerinde yarattığı psiko-sosyal etkileri azaltacak önlemlerin yaşam bulması gerek. Öğrenci devamsızlığının diğer nedenlerini ortadan kaldırarak çocukların okula dair aidiyet duygularını geliştirecek zengin seçenekli programlara ihtiyaç olduğu görülmekte. Kız çocuklarının devamsızlık oranının yüksek olmasına neden olan etkileri kaldırmaya dönük projelere pozitif ayrımcılık ilkesi gereği olarak öncelik tanınmalı. Yukarıda sıralanan önerilerin yaşam bulması öğrenci devamsızlığı oranlarında geçen yıllara göre görülen azalmasının yarattığı olumlu iklimi geliştirir.