Türkiye’de öğrencilerin ders saati fazla mı?

Türkiye’de öğrencilerin ders saati fazla mı? Türkiye’de öğrenciler Avrupa’daki akranlarına göre fazla ders mi görüyor? Başta Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) olmak üzere birçok kesim Türkiye’de ders saatlerinin çok fazla olduğunu ve düşürülmesi gerektiğini savunuyor. Oysa Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile Türkiye’deki ders saatleri arasında yapılan karşılaştırma bunun aksini gösteriyor. Türkiye’de öğrenciler AB ülkeleri ortalamasının altında ders görüyor. Türk öğrenciler  Matematik öğretiminde 15 saat, Fen Bilimleri öğretiminde 51 saat, Yabancı Dil öğretiminde 19 saat, Sosyal Bilgiler öğretiminde 188 saat ve Sanat alanında 285 saat daha az ders alıyor.

Türk Eğitim Derneği’nin (TED) düşünce kuruluşu TEDMEM, eğitim gündemini sıklıkla meşgul eden “ders saatleri” konusunu araştırdı. TEDMEM’in “Ders Saatleri: Ne kadar Az Ne kadar Fazla?” raporu yayımlandı.

Raporda öncelikle “Türkiye’de ders saatlerinin OECD ve AB ülkelerindeki ders saatlerinden daha fazla” olduğu ezberi sorgulandı. İşte rapora göre sonuç:

Türkiye’de ilköğretim süresince bazı derslere ayrılan toplam öğretim süresi AB ülkeleri ortalamasının altında kalıyor. Türkiye’deki öğrenciler AB ülkelerindeki akranlarına göre 8 yıl süresince ortalamada;

• Matematik öğretiminde 15 saat,
• Fen Bilimleri öğretiminde 51 saat,
• Yabancı Dil öğretiminde 19 saat,
• Sosyal Bilgiler öğretiminde 188 saat ve
• Sanat alanında 285 saat daha az öğretim görüyor.

FAZLA OLDUĞU DERS SAATİ VAR MI?

Zorunlu eğitimin ilk sekiz yılı içinde Türkiye’de öğrenciler Okuma ve yazma alanında ise AB ülkeleri ortalamasından 108 saat daha fazla öğretim görüyor. Türkiye’de öğrenciler zorunlu eğitimin ilk sekiz yılı içinde OECD ülkeleri ve AB ülkelerindeki akranlarından önemli ölçüde daha az süre öğretim görüyor.

TOPLAM DERS SAATLERİ NEDİR?

ürkiye’de ilkokulda yıllık öğretim süresi 720 saat, OECD ülkelerinde ortalama 799 saat, AB22 ülkelerinde 775 saat.Türkiye’de öğretime ayrılan sürenin diğer ülkelerde öğretime ayrılan süreden daha fazla olduğu söylemi uluslararası karşılaştırmaların sonuçları ile çelişiyor.

Türkiye’de 1960’lardan günümüze haftalık ders çizelgelerindeki değişimi de inceleyen raporun bu konuda öne çıkan değerlendirmeleri ise şöyle:

• Türkiye’de haftalık ders saatleri çoğu zaman öğretim programlarının kazanımları ve içeriğindenbağımsız olarak değişmektedir.
• Haftalık ders saatlerinde zaman içinde artışlar ya da azaltmaların daha çok bir sarkacın salınımını andırdığı görülmektedir.  Geçmiş yıllarda matematik dersi haftalık ders saatinin 5’ten 4’e düşürülüp, sonra 4 ders saatinin yetersiz olduğu gerekçesiyle tekrar 5’e çıkarıldığı gibi örneklerle karşılaşılmaktadır. . Bu döngünün bir yerde durmaması, değişimin veriye dayalı ve rasyonel olmaması ise düşündürücüdür.
• Haftalık öğretim süresi ile ilgili problemler büyük ölçüde ikili öğretimden kaynaklanmaktadır. Çözüm için getirilen öneriler problemin kendisine yönelik olmaktan çok “ikili öğretimi verilikoşul” olarak kabul edip, ders saatlerinin değiştirilmesine yönelmektedir.
• Haftalık ders saatleri ile ilgili genel değerlendirmelerde ders saatlerinin fazla olduğu ve azaltılması gerektiği söylenmektedir. Ancak hemen hemen her branşın öğretmenleri kendi branşlarında ders saatlerinin artırılmasını istemektedir. Bu iki beklenti matematiksel olarak aynı anda karşılanabilir değildir.
• İkili öğretimden kaynaklanan sorunların haftalık ders saatlerinde değişikliklerle çözülmesine yönelmek yeni sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Ders saatleri konuşulmaya başlandığında şu söylemler öne çıkmaktadır:
• “Sabahçı öğrenciler okula gitmek için alacakaranlıkta evden çıkıyor.”

• “Öğlenci öğrenciler akşam karanlıkta eve dönüyor.”
• “Teneffüsler çok kısa.”
• “Okulda sanata, spora, sosyal ve kültürel etkinliklere zaman yok.”

Bu tespitler doğru olmakla birlikte, çözümü haftalık ders saatlerini değiştirmekte aramak, nitelikli besin alamayan biri için mevcut besin miktarını azaltmak veya artırmaktan farklı bir sonuç veremez.

• Okulda öğrenmeye harcanan zamanın veya okuldaki öğrenmenin yetersiz olduğunun düşünülmesi okul dışındaki kayıt içi ve kayıt dışı sektöre yönelmeyi artırmaktadır.

ÖĞRETİME AYRILAN SÜRE İLE ÖĞRENME ARASINDA İLİŞKİ

TEDMEM’in “DERS SAATLERİ: Ne kadar Az Ne kadar Fazla?” başlıklı raporunda öğretime ayrılan süre ile öğrenme çıktıları arasında pozitif bir ilişki olduğu ortaya konmuştur. Bu konuda öne çıkan bulgular şunlardır:

• Süre tek başına başarıyı belirlemez. Ancak okulda öğrenmeye harcanan süre ne kadar artarsa başarı da o ölçüde artmaktadır. Öğrenme okulda gerçekleşmektedir. Okul dışında öğrenmeye harcanan zamanın verimliliği oldukça düşüktür.
• Öğretime ayrılan sürenin artırılması sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı öğrencilerin öğrenmedüzeyinin geliştirilmesine daha çok katkı sağlamaktadır. Doğal olarak öğretim süresinin yetersiz kalmasından da en çok sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı öğrenciler olumsuz etkilenmektedir.
• Öğretime ayrılan sürenin artırılmasının öğrenme çıktıları üzerinde etkisi öğretimin niteliğine bağlıdır. Okulda geçen zamanın öğrenci merkezli öğretim uygulamaları için kullanılması akademik başarı yanında sosyal ve duygusal becerilerin geliştirilmesine de katkı sağlamaktadır.
• Derslerin boş geçmesi, hava koşulları ve benzeri nedenlerle ders yapılamamasından kaynaklanan zaman kayıpları öğrenme düzeyini olumsuz etkilemektedir.

Raporda, ders saatlerinden kaynaklanmayan sorunların, ders saatlerinde yapılacak değişikliklerle çözülmeye çalışılmasının eğitim sistemimizde istenmeyen sonuçlar doğuracağı ifade edildi. Bununla birlikte,ders saatleriyle ilgili tartışmaların algıya dayalı varsayımlar yerine veriye dayalı olarak yürütülmesi gerektiğinin de altı çizildi.

TIMMS’E KATILAN ÜLKELERE GÖRE SONUÇ NEDİR?

TIMMS’e katılan ülkelerde ortalama matematik ders saati (60 dakika üzerinden) 4. Sınıflar için 157 saat, 8. Sınıflar için 138 saat. Türkiye’de ise 4. Sınıfta ve 8. Sınıfta 120 saat. Fen Bilimlerinde TIMMS’e katılan ülkelerde ortalama ders  saati 4. Sınıflarda 76 saat, 8. Sınıflarda 144 saat. Türkiye’de ise 4. Sınıfta 72 saat, 8. Sınıfta ise 96 saat.

Petek SAMATYALI

info@pervinkaplan.com