Uluslararası programlar: IB ve AP programları nedir?

Velilerin en çok merak ettiği konulardan birisi de uluslararası programlar, diploma programları oluyor. Bu programlardan üçünü İlköğretim Birinci Kademe Programı olarak da tanımlanan İlk Yıllar Programı (Primary Years Programme-PYP), IB ve AP programlarını pervinkaplancom instagram yayınına konuk olan Feyziye Mektepleri Vakfı (FMV) Eğitim Kurumları Direktörü Müge Yalım Alpan anlattı.

IB NASIL BİR ORGANİZASYON?

1968 yılında İsviçre’de kurulan bir eğitim organizasyonu. Anaokulundan üniversite öncesine kadar eğitim programları hazırlıyorlar. En bilinen ve ilk programları 1968’den beri 16-19 yaş aralığı için sunduğu diploma programı: Ayrıca Career Related Programme (CP), 11-16 arası MYP ve 1997'den beri sundukları 3-12 yaş arasında ilk yıllar programı PYP de var. toplamda 158 ülkede 5 bin 400'den fazla okulda 7 bin 300 programı uygulanıyor.

IB-PYP PROGRAMI NEDİR?

Öncelikle Okul Öncesi ve İlköğretim Birinci Kademe Programı olarak da tanımlanan İlk Yıllar Programı (Primary Years Programme-PYP) nedir, bu program kaç yaşından itibaren başlıyor?

IB İlk Yıllar Programı ilköğretim birinci kademe programı olmakla birlikte aynı zamanda okul öncesinde de uygulanan bir çerçeve programıdır. 3 ila 12 yaş öğrenciler için tasarlanmış olan sorgulama temelli bu program tüm okulların kendi zenginleştirilmiş içeriğini ulusal öğretim programını temel alarak oluşturmaları için bir çerçeve sunar. Öğrencileri okulun ötesindeki yaşama hazırlar.

Bu program ilk kez ne zaman başladı?

İlk defa 1997 yılında başlamıştır. Dünyada yaklaşık 1964, Türkiye’de ise 45 okul bu programı uygulamaktadır.

-Nasıl bir programdan söz ediyoruz?

IB PYP; öğrenme yaklaşımlarının kullanıldığı, ulusal öğretim programını da temel alan bir çerçeve programı olup tüm okulların kendi zenginleştirilmiş içeriğini kullanmasına fırsat verir. Öğrencilerin akademik, sosyal ve duygusal gelişimleri, kavramlar aracılığıyla disiplinler üstü bağlantılar kurularak ve sorgulamaya teşvik edilerek desteklenir. Küresel öneme sahip altı disiplinler üstü temanın çatısı altında kurgulanan bu programda, öğrenenlerin bütün alanlardaki gelişimi hedeflenmektedir. IB öğrenenleri için öğrenme, kavram ve beceri temelli olup merak uyandıran, öğrenme sorumluluğunun kendisinde olduğu yaşam boyu öğrenmeye teşvik eden sorgulama ortamlarında gerçekleşir.

Akademik süreçle birlikte öğrenme yaklaşımları da programın içinde yer alan unsurlardandır. Nedir bu öğrenme yaklaşımları ya da becerileri dersek; sosyal, araştırma, düşünme, iletişim ve öz yönetim becerileridir. Öğrencilerimizde bu becerilerin geliştirilmesi için disiplinler üstü temaların içinde bir çok etkinlik planlanır ve uygulanır.

ULUSAL MÜFREDATTAN FARKI NEDİR?

Neden önemli? Ulusal müfredattan farklı bir müfredat da işleniyor mu?

Bu program ile öğrenciler araştırıp sorgular, bağlantılar kurar, eleştirel ve dönüşümlü düşünür, birlikte çalışır, farklı bakış açılarını dikkate alır ve tüm öğrendiklerinden anlam oluşturup eyleme geçer. Sorgulama temelli olması önemli bir özellik. OECD verilerine göre OECD ülkelerinde gerçek ile görüşü birbirinden ayırt edebilen öğrencilerin oranı yüzde 9. Türkiye’de bu oran yüzde 3. Bu nedenle küçük yaşlardan itibaren kendilerine verilen bilgiyi değerlendirmeleri ve nasıl kendi süzgeçlerinden geçireceklerini bilmeleri önemli.

ÖĞRETMENLERE NE SUNUYOR?

Öğretmenlere de bir arada düşünme ve planlama fırsat sunuyor IB programları. Düzeyin tüm öğretmenlerinin iş birliği içinde planlama toplantıları ile okulun sorgulama programı oluşturulur ve düzenli toplantıları ile her tema sonunda programın değerlendirilmesi yapılır. Her temada öğrenciler ‘Ne biliyorum? ‘Ne Öğreneceğim?’ ve ‘Ne Öğrendim?’ sorularını cevaplayarak öğrenme ve ölçme-değerlendirme süreçlerinde etkin bir şekilde yer alırlır. 

Öğretmenlerimiz IB tarafından düzenlenen farklı konularda çeşitli eğitimler alarak mesleki gelişimlerini sürdürürler.  Düzenli olarak IB çalıştaylarına, konferanslara ve çevrim içi tartışmalara katılırlar. IB felsefesinin öğretimde en iyinin ortaya çıkmasını teşvik eden bir ortam ve yaklaşım sunması ile yenilikçi ve yaratıcı öğretmenlerimiz en yüksek profesyonel standartlarda öğrencilerini akademik ve sosyal olarak gelişmelerine yardımcı olurlar. Bu program okul yöneticileri, öğretmen, öğrenci ve veliden oluşan öğrenen toplumuna çok değer vererek dönüşümlü düşünmesi teşvik eder.

IB PROGRAMLARININ EN ÖNEMLİ UNSURU NEDİR?

Bu programın en önemli unsurlarından biri de IB öğrenen profili özellikleridir.

Tüm IB programlarının amacı insanları birleştiren ortak değerlerin ve gezegeni koruma görevinin farkında olan, daha iyi ve daha barışçıl bir dünya yaratmak için çabalayan uluslararası bilince sahip  hayat boyu öğrenen gençler yetiştirmektir. IB öğrenenler olarak şu özelliklere sahip olmak ve geliştirmek önemlidir:

• Araştıran-Sorgulayan
• Bilgili
• Düşünen
• İletişim Kuran
• İlkeli
• Riski Göze alan
• Açık Görüşlü
• Duyarlı
• Dengeli
• Dönüşümlü Düşünen

IB öğrenen profili olarak belirlenmiş bu on özellik ve benzerleri insanların yerel, ulusal ve küresel toplulukların sorumluluk sahibi üyeleri haline gelmelerine yardımcı olur.

IB  DİPLOMA PROGRAMI NEDİR?

IB diploma programı en çok bilinen ve en fazla merak edilen program. Öncelikle kaç ülkede uygulanıyor?

57 ülkede 3 bin 617 okulda uygulanıyor. Türkiye’de 56 okul bu programı uyguluyor.

NASIL BİR PROGRAM?

Nasıl bir program kaçıncı sınıfta başlıyor?

Aslen üniversite öncesi sınıflarda yani lisenin son iki senesinde uygulanıyor am IB Organizasyonu hükümetlerle iş birliği yaparak ülkelere özgü uygulamalar yapabiliyor. Türkiye’de de iki basamaklı bir sistem olduğu için üniversiteye girişte Diploma programı’nı 10 ve 11. Sınıfta da sunma imkanı verdi Türkiye’de isteyen okullara. Böylece şu anda  Türkiye de 10. ve 11. sınıfta ya da 11. ve 12. sınıflarda uygulanabiliyor.

ÖĞRENCİLERE HANGİ ÖZELLİKLERİ KAZANDIRIYOR?

Programın amacı nedir? Öğrencilerine hangi özellikleri kazandırıyor?

Lise öğrencilerine hem üniversitede hem de üniversite sonrası yaşamlarında fayda sağlayacak bilgi ve beceriler kazandırmayı, disiplinleri derinlemesine öğrenmeyi ve sadece akademik değil bir eğitim vermeyi hedefliyor Bilginin tüm alanlarını kullanarak entellektüel, kişisel, duygusal ve sosyal gelişimlerin tümünün aynı  anda olmasının altını çizer.

IB Diplomasını almaya hak kazanmış öğrencilere bu diplomanın çok çeşitli faydaları vardır. Öncelikle IB diploması uluslararası platformda seçkin üniversiteler tarafından tanınan prestijli bir diplomadır. Bu üniversitelerin yüksek beklentilerini karşılama konusunda diploma programı mükemmel bir fırsattır. Bu nedenle söz konusu üniversiteler IB diplomasına sahip öğrencileri özellikle de diploma notları yüksekse bünyelerine katmak için çok çeşitli fırsatlar sunarlar. Bu durum Türkiye’deki vakıf üniversiteleri için de geçerlidir. Ülkemizdeki birçok vakıf üniversitesi IB diplomasına sahip öğrencilere yatay geçiş veya burs gibi farklı avantajlar sunmaktadırlar.

Diploma programı müfredatının derinliği ve dengeli oluşu ile öne çıkar. Öğrencileri akademik anlamda zorlu, üniversite düzeyinde ihtiyaç duyacakları becerileri kazandırırken, onları sosyal, düşünsel ve bedensel olarak ta donanımlı ve sağlıklı kılmayı önemser. Bu programın sonunda üniversitelere yerleşen IB öğrencileri araştırma, sorgulama, eleştirel düşünme, kendilerini ana dillerinde ve yabancı dilde öz güven ve doğruluk ile ifade becerileri gelişmiş öğrencilerdir. Bu özellikler onları hem üniversitede hem de iş hayatında diğerlerinden ayırmakta ve yukarı çekmektedir.

ÖĞRENCİLER HANGİ DERSLERİ ALIYOR?

Öğrencilere 6 gruptan dersler sunulur. Bir IB öğrencisinin her gruptan 1’er ders seçmesi gerekmektedir. 3 dersinin ileri seviye, 3 dersinin de standart seviyede olması beklenir. Ayrıca her öğrencinin IB tarafından “öz” olarak nitelenen bölümünü tamamlaması gereklidir. Bu bölümde öğrenciler Bilgi Kuramı (Theory of Knowledge) dersi alırlar, bitirme tezlerini teslim ederler ve CAS (Creativity, Activity, Service) çalışmalarında yer alırlar. Program 2 yılı kapsar. 2. yılın sonunda yapılan sınavlarla sona erer.

HER ÖĞRENCİ KATILABİLİR Mİ?

İsteyen her öğrenci bu programa katılabilir mi, yoksa belli bir not ortalaması istiyor mu?

Bu okulların kendilerinin kararına bağlı. not ortalaması ya da başka ön şartlar isteyen okullar olabildiği gibi tüm istekli öğrencileri de kabul eden okullar var. ıbo buna karışmaz ve her okulun kendi öğrenci profiline uygun bir kabul politikası olmasını destekler.

NOTLAMA SİSTEMİ NASIL?

Notlama sistemi nasıl oluyor?

Her ders 7 üzerinden değerlendiriliyor. Ayrıca ana ya da öz diye adlandırılan derslerden de öğrenciler puan alıyorlar. En yüksek not 45 oluyor.

DERS GRUPLARI NEDİR?

Diploma Programı çok çeşitli dersler sunar.

GRUP 1- DİL A 1: Ana dil eğitimini kapsayan bu grupta IB dünya çapında 46 dil seçeneği sunmakta. Türk öğrenciler için Türkçe dersi.

GRUP 2  -2. Dil: Başlangıç, Orta ya da İleri düzeyde 2. bir dil dersidir. IB modern dillerden klasik dillere kadar 25 ve üstü dil seçeneği sunmakta. Işık Okulları öğrencileri için İngilizce dersi.

GRUP 3 - Bireyler ve Toplumlar: İşletme ve Yönetim, Ekonomi, Coğrafya, Tarih, Global Dünyada Bilişim Teknolojileri, Felsefe, Psikoloji, Sosyal ve Kültürel Antropoloji, Çevre Sistemleri ve Toplumlar bu grupta yer alan ana ders başlıklarından. Türk okulları trafından geliştirilen bir ders olan Türkçe Sosyal Bilimler dersi de bu gruptadır.

GRUP 4 - Deneysel Bilimler: Biyoloji, Kimya, Tasarım Teknolojisi, Çevre Sistemleri ve Toplumlar, Fizik dersleri.

GRUP 5 - Matematik ve Bilgisayar Bilimi: Standart Seviye Matematik Çalışmaları, Standart Seviye Matematik, Yüksek Seviye Matematik, İleri Matematik ve Bilgisayar Bilimi dersleri.

GRUP 6 – SANAT: Müzik, Tiyatro, Görsel Sanatlar ve Sinema dersleri. IB bu grup derslerinden biri yerine herhengi başka bir dersin de verilebilmesine olanak sağlar.

ÖZ/ÇEKİRDEK

BİLGİ KURAMI DERSİ

• Disiplinlerarasıdır.

• Bilginin doğasını araştırır.

• Çeşitli kültürel perspektiflerin takdir edilmesini destekler.

CAS (Creativity, Action, Service)

• Öğrencilerin sanat, toplum ve spor faaliyetlerinde yer almalarını teşvik eder.

• Öğretimi sınıf dışına taşır.

• Öğrenci profilini geliştirir.

        BİTİRME TEZİ NEDİR?

• 4,000 kelimeden oluşur.

• Öğrencinin kendi seçtiği bir konuda araştırma yürütmesi fırsatını sağlar.
• Öğrencileri üniversitelerde kullanması beklenen araştırma ve yazı tekniklerine alıştırır.

BAŞARININ ÖLÇÜLMESİ NASIL GERÇEKLEŞİR?

IB Diploma programının notlandırma sistemi önceden duyurulmuş ve bütün okullarda aynı biçimde uygulanan kriterlere dayalıdır.  Her öğrencinin başarısı 2 yıl boyunca derslerinde yaptığı çalışmalar ve 2 yılın sonunda girilen sınavların sonucunda aldığı notlara gore belirlenir.  IB diploması almaya hak kazanabilmek için ayrıca “Öz” alandaki gerekliliklerin tamamlanmış olması gereklidir. Bir başka deyişle Bilgi Kuramı dersini geçmek, bitirme tezini başarı ile teslim etmiş olmak ve CAS aktivitelerinin tamamlamak gerekmektedir. Sınavların yazımı ve değerlendirmeleri IB sınav görevlileri ile birçok ülkeden birçok öğretmenin yer aldığı bir takım tarafından yazılmakta ve yapılmaktadır.

-Hangi dillerde yapılıyor?

İngilizce Fransızca ve İspanyolca dillerinde yapılıyor. Ayrıca Almanca işlenen GIB programı da var.

YURTDIŞINI DÜŞÜNEN ÖĞRENCİLER Mİ ALIYOR?

Şöyle bir görüş de var. IB programına yalnızca yurtdışını düşünen öğrenciler katılmalı, yurt içinde üniversite okumak isteyenlere uygun değil. Ne diyorsunuz?

Önemli bir köprü ama sadece bu kadar asla değil. Aynı zamanda öğrencilere bütünsel ve derinlemesine bir öğrenme şansı verdiği için her öğrenci için değerli. Hatta Türkiye’de eğitim hayatına devam edecek öğrenciler için bence çok daha önemli ve fark yaratan bir program.

Yurt içi üniversitelerde avantajı nedir?

Ulusal sınavların sonucuna göre üniversitelerimiz öğrenci kabul ediyorlar ama iyi üniversiteler de iyi öğrenciler aradıkları için IB mezunlarına burs, yatay geçiş olanakları gibi.

IB SINAVLARI YAPILACAK MI?

IB sınavları geçen sene yapılamamıştı. Bu sene ne durumda sınavlar yapılabilecek mi?

Kasım 2020’den itibaren sınavlar başladı ama okullara sınav yapma ya da sadece iç değerlendirmelerden yola çıkarak değerlendirme yollarından birini seçmeleri istendi. Bu sene Türkiye için MEB ile görüşüp, sınav yapma kararı aldılar Tıpkı AP gibi.

AP PROGRAMI NEDİR?

Bir başta program da AP. Nedir AP programı?

İleri Düzey Yerleştirme Programı olarak adlandırılan Advanced Placement (AP) programı IB kadar iyi biliniyor olmasa da yine yurtdışı üniversite için de önemli bir program. Ön üniversite programı olarak da tanımlanır.

Ders bazında alınan bir programdan söz ediyoruz. Şu kadar ders alınabilir diye belli bir sınırı var mı?

AP; 6 disiplin ve 36 dersiyle, üniversite düzeyinde ve uluslararası düzeyde kabul gören bir müfredat programıdır. 6 disiplinin haricinde ayrıca 2 sene süren AP CAPSTONE Diploma Programı vardır. Bu programa katılan öğrenciler ilk sene AP Capstone Semineri;   ikinci sene ise AP Capstone Araştırması derslerini alıp, sınavlarından en az 3 puan almak zorundadır.

AP Capstone Diplomasını hak edebilmek için AP Capstone Semineri ve AP Capstone Araştırması derslerinin yanı sıra lise eğitimi boyunca 4 AP sınavına girip en az 3 puan almaları gerekmektedir. Yalnızca AP Capstone Seminire ve AP Capstone Araştırma derslerini alıp sınavından 3 ve üstü alan öğrenciler ise AP Capstone Semineri ve AP Capstone Araştırma Sertifikası alırlar. 7 disiplinin içinde yer alan AP CAPSTONE Diploma Programı bizim okullarımızda uygulanmıyor.)

Öğrenciler üniversite ve meslekleri hedefleri doğrultusunda bu sınavlardan  (derslerden) istediklerini (alıp, sınavlarına girebilirler.)  Okullarımızda açılan AP derslerine yönelik ders programları hazırlanır ve öğrencilerimiz her yıl Mayıs ayında yapılan sınavlara, yetkili sınav merkezi olan okullarımızda girerler. Okullarımızda uygulanan AP programlarında öğrencilerimizin hedefleri doğrultusunda AP sınav programı güncellenir ve uygulanır. Öğrencilerimiz liselerimize girdiği andan itibaren AP programı ve yurt dışı eğitim konusunda bilgilendirilir. AP Programının gereklilikleri ve yeterlilikleri konusunda bilgilendirmeler ışığında öğrencilerimiz ders seçerler ve AP sınav programına dahil olurlar.

YURTDIŞI KABULLERDE ETKİLİ Mİ?

Yurtdışı üniversite kabullerinde etkili oluyor mu?

AP sınavlarının düzenleyicisi College Board birçok üniversite ile beraber çalışarak aslında üniversitelerin kabul şartlarını sağlayan bir sınav sistemi kuruyor. Üniversiteler öğrenci kabul şartları arasında hangi AP sınavlarını ve hangi notu beklediklerini duyuruyorlar. Ayrıca bir öğrencinin lisedeyken AP derslerini alıp başarılı olması, üniversitede alacağı akademik eğitim için hazır olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

Alınan bu dersler muafiyet getiriyor mu?

Bu konuda AP sınavlarının düzenleyicisi College Board (Konu kapsamları, soruların hazırlanması, öğrenci cevaplarının değerlendirilmesi gibi konularda) üniversitelerle beraber çalışıyor. Üniversiteler de AP sınav sonuçlarını sayıp-saymama konusunda kendileri karar veriyorlar. Üniversiteler öğrencileri kabul şartlarını açıklarken AP sınavlarını ve bekledikleri minimum notu da duyuruyorlar ve ders muafiyeti verip-vermeyeceklerini AP sınavlarından önce duyuruyorlar.

ÖN ÜNİVERSİTE PROGRAMI

Ön üniversite programı olarak da tanımlanabilir mi?

AP Programı öğrencilerimizin çalışma alışkanlıklarını iyileştirmesine ve problem çözme yetenekleri edinmesine büyük katkılar sağlar ve öğrenciyi üniversiteye akademik olarak hazır hale getirir. Bu sebeple ön üniversite programı diyebiliriz. Ayrıca program sayesinde öğrencinin kazanacağı ders muafiyetleri ve akademik hayata hazır halde üniversiteye başlanması sebebiyle yurt dışındaki günlük yaşama daha kolay adapte olmasına katkı da sunar.

HANGİ ÖZELLİKLERİ KAZANDIRIYOR?

-Bu program öğrencilere hangi özellikleri kazandırıyor?

Öğrencinin düşünmesine, araştırmasına imkân sağlayan dersler öğrencinin vizyonunu genişletirken aynı zamanda İngilizceyi daha iyi kullanmasını da sağlar. Öğrenciler dersler ile İngilizce yazı yazma alışkanlığı, okuduğunu, dinlediğini daha iyi anlama yeteneği elde eder. AP Programı ile öğrencilerimizin daha çok düşünen, aktif, katılımcı, ezbercilikten uzak birer birey olarak yetişmeleri sağlanmaktadır.

-Programları kim onaylıyor?

College Board tüm dünyada uygulanan AP programlarının onaylayıcı ve aynı zamanda sınavların düzenleyicisidir. Okullarımız eğitim öğretim yılı başında kapsamlı bir çalışma planı hazırlayarak onaya sunmaktadırlar. College board tarafından onaylanan programlarımız ile okullarımız AP programlarını yürütür. AP sınavlarını da yine College Board tarafından onaylı resmi sınav merkezi olan FMV Işık Okullarında yapılır.

Feyziye Mektepleri Vakfı (FMV) Eğitim Kurumları Direktörü Müge Yalım Alpan

-