YÖK Başkanı Özvar’ın üniversitesi de ‘araştırma üniversitesi’ oldu

Devlet üniversitelerini gerek akademik kadro, gerekse bütçe olarak da destekleyerek, belli bir alanda uzmanlığa yönelmelerini sağlamak için yaşama geçen Araştırma Üniversiteleri projesinde başta sayılarında artış olmak üzere değişiklikler oldu.

Bu değişiklikte en dikkat çeken ise daha önce araştırma üniversiteleri arasında “aday” bile olmayan Marmara Üniversitesi’nin araştırma üniversitesi olarak listede yer alması oldu. Buna karşılık aday üniversite olan Selçuk Üniversitesi ise liste dışı kaldı.

DEĞERLENDİRMEYİ KİM YAPIYOR?

Ayrıca önceki yıllarda TÜBİTAK tarafından belirlenen parametrelere göre üniversitelerin değerlendirmeleri yapılırken, bu değerlendirmenin artık YÖK tarafından yapılması da önemli değişiklikler arasında. Yine Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) Milli Eğitim Şurası’nı otelde yapması gibi bu değişikliklerin açıklandığı toplantı da YÖK’ün konferans salonu, yerine bir otelde gerçekleştirildi.

11 ARAŞTIRMA, 5 ADAY ÜNİVERSİTE

"Araştırma ve Aday Araştırma Üniversiteleri" 26 Eylül 2017'de Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen 2017-2018 Akademik Yılı Açılış Töreni'nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından  açıklanmıştı. Araştırma üniversiteleri projesi YÖK’ün misyon farklılaşması ve ihtisaslaşma projesinin ana ayağıydı.

Bununla ilgili çalışmalar 2016 yılında başladı. Temmuz 2017’de ise 2547 sayılı YÖK Kanunu’nda buna ilişkin yasal düzenleme yapıldı.

2018 yılında üniversiteler açıklandığında 10 araştırma üniversitesi, 5 aday üniversite vardı. Ancak İstanbul Üniversitesi bölündüğü için İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’nın eklenmesiyle araştırma üniversitelerinin sayısı 11 olmuştu.

SAYI FAZLA DİYE ELEŞTİRİLDİ

Liste açıklandığında ise sayının fazla olduğu, dünya örneklerindeki gibi daha az sayıda üniversiteye bu etiketin verilmesi gerektiği tartışmaları da yapılmıştı.

32 GÖSTERGEYE BAKILIYORDU

Proje kapsamında çalışmalara başlayan üniversitelerin performansları Yükseköğretim Kurulu bünyesinde oluşturulan İzleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde yıllık olarak takip ediliyordu. "Araştırma kapasitesi", "araştırma kalitesi" ve "etkileşim ve iş birliği" başlıkları altında 32 gösterge kapsamında üniversiteler incelenirken, son olarak da bu göstergelere göre TÜBİTAK performans değerlendirmesini yapıyordu. Projede yer alan 11 araştırma ve 5 aday araştırma üniversite şöyleydi:

11 ARAŞTIRMA ÜNİVERSİTESİ

Ankara Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü.

5 ADAY ARAŞTIRMA ÜNİVERSİTESİ

Aday araştırma üniversiteleri ise şöyleydi: Bursa Uludağ Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi.

3 AŞAMADA SEÇİMLERİ YAPILMIŞTI

Araştırma üniversitesi olmak için devlet üniversiteleri başvuruyor. İlk aşamada dünyadaki Araştırma Üniversiteleri kriterleri ile nesnel göstergelere göre puanları hesaplanıyor. Bu göstergeler; SCI indeksli yayın sayısı, uluslararası işbirliği ile yapılan SCI indeksli yayın sayısı, bilimsel yayın puanı, atıf sayısı, proje sayısı ve proje bütçesi, uluslararası işbirliği ile gerçekleşen proje fon bütçesi, doktora mezun sayısı, patent sayısı, TÜBA ve TÜBİTAK ödüllü öğretim üyesi sayısı, TÜBİTAK destekli TTO bulunup bulunmadığı ve YÖK 100/2000 Doktora Burs Programı katılımı.  

İkinci aşamada ise araştırma üniversitesi olmak isteyen yükseköğretim kurumlarının özdeğerlendirme raporları inceleniyor.  

Son aşamada ise Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalite Kurulu, devlet ve vakıf üniversite temsilcilerinden oluşan bir jüri, rektörler ve üniversitelerin üst yönetimi ile bir mülakatın ardından araştırma üniversiteleri belirleniyordu.

PROJEDE NELER DEĞİŞTİ?

Araştırma Üniversiteleri projesinde nelerin değiştiğini YÖK Başkanı Prof. Dr. Özvar açıkladı. Araştırma üniversitesi olmak için “aday” kategorisi kaldırıldı. Üniversiteler A1, A2 ve A3 olmak üzere 3 performans grubuna bölündü. Vakıf üniversitelerine de araştırma üniversitesi etiketi verilmesi kararı alındı ve Bilkent, Koç ile Sabancı üniversitelerine araştırma üniversitesi etiketi verildi. 3’ü vakıf, 20’si devlet olmak üzere sayıları 23’e çıkarıldı.

3 KATEGORİ SIRALAMASI

A1, üst düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler: 3 üniversite yer aldı: Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve Boğaziçi Üniversitesi bu grupta yer aldı:  

A2 yüksek düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler: 9 üniversite yer aldı: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa.

A3, orta düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler: 8 üniversite yer aldı. Marmara Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi.

REKTÖRLÜĞÜNÜ YAPTIĞI ÜNİVERSİTE GİRDİ

Bu listede dikkat çeken üniversitelerden biri ise Marmara Üniversitesi oldu. Araştırma üniversitesine aday yükseköğretim kurumları arasında bile yer almazken, araştırma üniversitesi oldu. YÖK Başkanı Özvar, başkanlığa atanmadan önce bu üniversitede rektör olarak görev yapıyordu. Bu durumda “rektörlüğünü yaptığı Marmara” listeye girmiş oldu.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ LİSTE DIŞI KALDI

Marmara’nın yanı sıra araştırma üniversitesi listesine 5 yeni üniversite; Dokuz Eylül, Atatürk, Fırat, Karadeniz Teknik üniversiteleri girdi. Bu üniversiteler de aday listesinde değildi. Bir önceki listede 5 “aday üniversite” arasında yer alan Selçuk Üniversitesi yeni oluşturulan listelerde yer almadı. TÜBİTAK yerine YÖK’ün yaptığı değerlendirmede hangi kriterlerin kullanıldığı ve neden Selçuk Üniversitesi’nin liste dışı kaldığı da merak konusu.

LİSTEYİ BİZ YAPMADIK AÇIKLAMASI

4 yıl boyunca araştırma ve aday üniversitelerin değerlendirmesini TÜBİTAK yapıyordu. YÖK, göstergelere göre performans değerlendirmesini kurum içinde yapmak yerine daha objektif olması için TÜBİTAK’ın yapmasını tercih ediyordu. Ancak bu kez açıklanan liste YÖK tarafından yapıldı. Kriterlerde değişiklik olup olmadığı da merak konusu oldu.

Araştırma Üniversitelerinin açıklandığı toplantıya katılan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise "araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin" performans değerlendirmelerini 4 yıl boyunca dünyadaki referans göstergeleri ve Türkiye'nin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak oluşturdukları veri setleriyle çok hassas bir şekilde yaptıklarını söyledi. Varank, "4 yıl boyunca TÜBİTAK vasıtasıyla gerçekleştirdiğimiz değerlendirmeler, elde edilen tecrübeler sonunda bu yıl YÖK tarafından gerçekleştirildi. İhtiyaç halinde sürece yine daha fazla katkı sunmaya hazır olduğumuzu bilmenizi temenni ediyorum" dedi.

Varank, son 5 yılda üniversitelerde yürütülen 10 binin üzerinde projeye yaklaşık 3 milyar lira destek verdiklerini belirterek, "Bu desteklerin yüzde 47’si araştırma ve aday araştırma üniversitelerimize sağlandı." dedi.

DESTEKLER VAKIF ÜNİVERSİTELERİ İÇİN DE GEÇERLİ Mİ?

Araştırma ve aday araştırma üniversitesi etiketi alan yükseköğretim kurumlarına çeşitli destekler sağlanıyor. Bunlar arasında öğretim elemanı kadro desteği. Milli Eğitim Bakanlığı ile yürütülen "MEB Yurt Dışı Lisansüstü Öğrenim Bursluluk Programı (YLSY)" aracılığıyla ilave kontenjan. Teknolojik araştırma sektörü ödeneklerinde ilave artış. TÜBİTAK tarafından üniversitelere performanslarına göre kurum hissesi. Bu durumda tüm bu desteklerden araştırma üniversitesi olan vakıf üniversiteleri de yararlanacak mı?

Yine üniversiteler yetkinliklerine göre öncelikli sektörlerle eşleştiriliyor, vakıf üniversiteleri için de bu eşleştirmeler yapılacak mı?

LİSTE YETİŞMEDİ Mİ?

Araştırma üniversiteleri akademik yıl açılışında duyurulurken, bu yıl liste açılıştan aylar sonra açıklandı.