Bebeğinizin zihinsel gelişimi (0-12 ay)

Acıyı hisseder (0-1 ay)

Bebeğinizin doğduğu andan itibaren acıyı hissettiğini unutmayın. Canı yanar, acıya duyarsız değildir.

Yumuşak dokuları sert olanlara tercih eder (0-3 ay)
Bu yüzden bebeğinize bu dönemde daha fazla dikkatini çekecek yumuşak dokulu oyuncaklar verebilirsiniz.

Tercihleri tatlı kokulardır (0-3 ay)
Yeni doğanların acı ile sirke, amonyak, bozuk yumurta gibi asidik kokulara başlarını çevirerek, hoşlanmadıklarını gösterdikleri deneylerle kanıtlanmıştır.

Sütünüzün kokusu fark eder (0-3 ay)

Sütünüzün kokusuna duyarlıdır. Kendi annesinin süt kokusunu başkalarınınkine tercih eder. Araştırmalar bebeklerin başlarının yanına birinde annelerinin diğerinde de başkasının sütünün olduğu birkaç günlük iki göğüs pedi yerleştirdiklerinde bebeklerin başlarını kendi annelerinin göğüs pedine çevirdiğini gösterir.

Tatlıyı acıya tercih eder (0-3 ay)
Tatlı, tuzlu, acı, ekşi arasındaki farkı ayırt edebilir. Bebekler tat alma tercihleri ile doğarlar.
Bu tercih anne karnında yediklerinizle belirlenir. Bir çalışmada tatlı sıvıları, acı, ekşi ve tuzlu sıvılara kıyasla daha hızlı ve güçlü emdikleri görülmüştür. ޞekerli tatların ağlamayı ve kalp atışındaki hızı azalttığı, buna karşın acı tatların yeni doğanda tiksinme duygusu yarattığı görülür.

Nesnelerin boy ve şekillerinin değişmediğini bilir (0-5 ay)

Bir nesne örneğin top, uzak bir yere hareket ettiğinde göz topu, gerçekte aynı boyda kalsa bile küçülen nesne olarak algılar. Yetişkinler küçük görünmesine rağmen nesnelerin aynı olduğunu bilir. Bebekler bunu doğuştan fark eder. Mesafe şekli değiştirse bile yeni doğanlar bir nesnenin aynı kaldığını fark edebilirler. Deneyler yeni doğanların nesnenin uzaktan küçük veya farklı gözükse bile aynı olduğunu fark edebildiğini gösterir.

Tanıdık yüzleri ayırt edebilir (1-4 ay)

Bebekler başta anneleri olmak üzere sürekli kendileri ile iletişim içinde bulunan yüzleri tanıyor ve diğerlerinden ayırt edebiliyor.

Ağızlarıyla nesneleri ayırt edebilir (1-7 ay)
Bebekler dünyayı duyuları yoluyla tanır. Ağız da en fazla kullandıkları organdır. Bir deneyde bebeklerin ağızlarıyla edindikleri bilgiyi, görsel bilgi ile birleştirdikleri görülmüştür. Sonuç olarak kullandıkları emziğe daha uzun süre bakarak, düz ve şişkin olanını ağızlarıyla ayırt edebilmişlerdir.   

Bazı şeyleri akıllarında tutabilir (1-7 ay)
Araştırmacılar ilk aylarındaki bebeklerin 10 gün veya daha fazla bir olayı akıllarında tuttuklarını gösteriyor.

Nesnelere uzanma becerileri başlar (3-6 ay)
4 aylıkken uzaktaki nesnelere ulaşma becerisini elde etmeye başlar. Kas (motor)  becerilerini kullanarak nesneleri tutmaya, hareket ettirmeye, oturtmaya başlar. Her geçen gün gelişen merakları ve yetenekleri yeni şeyler denemesine yol açar. Bu nedenle düşme, çarpma, vurma gibi beklenmedik durumlara engel olabilmek için ortamı düzenlemeniz gerekir. Yalnız başlarına yatakta, koltukta, alt değiştirme masasında tehlikeli düşmeleri engellemek için yalnız bırakmamalısınız.

Uzağı görür, yakını göremez (3-7 ay)
Bebeklerin 2-3 aylıkken derinlemesine algılamaları olduğu görülmüştür. Derinlemesine algılamanın gelişimi bir yıl içinde tamamlanır. Bu aydan önce uzağı görür, yakını göremez, bu nedenle de yataktan veya alt değiştirme masasından düşme tehlikesi yaşayabilir. Bu dönemde sese gülümser ve başını çevirir.

Kısmen saklı nesneleri bulur (4-7 ay)
Eğer nesnenin bir kısmını saklarsanız, elini uzatarak diğer kısmını da bulmaya çalışır. Elinden bir nesne düşerse ve göz önününden kaybolsa araştırır.

El ve ağızla dünyayı keşfeder (4-7 ay)
Bebeklerin duyusal deneyimleri, zihinsel sembolleşmenin temelini oluşturur. Zihinsel imgeleri oluşturmak için de nesne ve insanlarla dokunmaya dayalı bir ilişki kurarlar. Bebekler 3- 4 aylıkken çevrelerini keşfetmeye başlar. Kendilerine ilginç, cazip gelen nesnelere dokunur ve ağızlarına götürürerek keşfeder. Bu yüzden ev ortamındaki tehlikeli veya zararlı nesneleri ortadan kaldırmanız gerekir. Ama ortamı da onların keşiflerine olanak tanıyacak halde tutmalısınız.

Renkli görme ve sesi tespit etme  (4-8 ay)

Bebeklerde 4’üncü aydan başlayarak, 8’inci aya kadar renkli görme tümü ile tamamlanmış olur. Sesin geldiği yeri tespit edip oraya döner, ses frekanslarının tüm aralıklarını duyabilir.

Basit neden-sonuç ilişkilerini anlayabilir (5-8 ay)
Neden sonuç ilişkilerini anlar ve kendi davranışını kontrol edebildiğini hisseder. Bir şeylerin olmasını sağlayabilmesi, etrafını etkileyebilmesi, kendine güvenini arttırır. Örneğin yatağını tekmelediğinde karyolasının sallandığını hisseder. Bu değişimlere neden olduğunu gördükçe bu davranışa devam eder. Bir nesneyi itmesi, çekmesi, düşürmesi ve ne olduğunu görmesi gibi.

Birçok kez gördüğü vücut hareketlerini taklit edebilir (5-8 ay)

Örneğin el sallamayı da alkış yapmayı da bu dönemde öğrenir.

Çok basit çıkarma-toplama kavramlarını anlamaya başlar (5-10 ay)
Birçok araştırma bebeklerin bazı sayı kavramlarını anlayabildiklerini göstermiştir. Yaklaşık 5 aylıkken toplama, çıkarma kurallarına uyulmadığında şaşırma belirtileri gösterirler. Örneğin bir araştırmada bebeklere perde arkasında gizli nesnelerin diğer nesnelerle toplanması veya çıkarılması gösterilmiştir. Perde kalktığında toplama- çıkarma işlemi sonucunda yanlış sayıda nesne çıktığında, nesnelere daha uzun süre baktıkları görülmüştür. Perde kalktığında doğru sayıda nesneyi gördüklerinde nesnelere daha kısa süre baktıkları görülmüştür. Böylece doğru ile yanlış sonuçlar arasındaki farkı ayırt edebildikleri sonucuna varılmıştır.

Farklı dokuları elleriyle algılayabilir (6-10 ay)

Bebekler elleriyle keşiflerini sürdürürken, sert, yumuşak, kalın gibi farklı dokuları da elleri ile algılayabilir duruma gelirler.

Örtüyle saklanmış oyuncakları açar (7-10 ay)

Yine keşfi sürdürdükleri bu dönemde örtünün altına sakladığınız oyuncakları açarak, bulurlar.

İsmi söylenen nesneyi doğru gösterir (8-13 ay)

Bu dönem nesnelerin isimlerini öğrenmeye başlar. Bir nesnenin ismini söylediğinizde artık size göstermeye başlar.

Telefon, bardaktan içme gibi bazı nesneleri doğru kullanmaya çalışır  (8-15 ay)
8-15 ay arasında her nesnenin bir ismi ve işlevi olduğunun bilincindedir. Bu aylarda oyuncak telefonu çiğnemek veya ona bakmak yerine, telefonun tuşlarına basar, ahizeyi kulağına götürür.

Sallar, vurur, düşürür ve nesneleri keşfeder (8-16 ay)
Bir yaşına yaklaştığında ellerine geçen farklı şekillerdeki nesneler ile deney yapar. Onları düşürür, sallar, fırlatır, tekerlekleri üzerinde yürütür. Tesadüfi bir oyuna benzese de çok önemli keşifler yapar. Örneğin çöp kutusunu boşaltıp içinde ne olduğunu keşfeder. Deneme yanılma yoluyla çözüm bulur.

* Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.