Üniversite sıralamaları artık 'ticari' mi oldu?

Üniversite sıralamaları artık 'ticari' mi oldu? Habertürk’ten Pervin Kaplan bugünkü köşe yazısında üniversite sıralamalarını değerlendirdi. İşte bu yazı: 

Times Higher Education (THE) 2018 Dünya Üniversiteleri sıralamalarını açıkladı. Türkiye'den ilk 1000 içinde 16 üniversite yer alıyor. Türk üniversiteleri bu sıralamaya ancak ilk 301 bandında girmeyi başarabildi. Eğer ilk 500'ü dikkate alırsak sadece 4 üniversite Koç, Sabancı, Bilkent ve Boğaziçi üniversiteleri bu sıralamada yer alıyor. 

Peki bu sıralamalar ne ifade ediyor ve ne kadar dikkate almak gerekiyor?

Sıralama kuruluşları her üniversiteye "bir yıldız" takabilmek için neler yapıyor?

ÜNİVERSİTE SIRALAMALARI ARTIK TİCARİ Mİ OLDU?

Ya da şöyle soralım artık bu sıralamalar ticari amaçla mı yapılıyor?

Neden mi bu soruyu soruyorum? 

Gelin THE sıralamasının nasıl başladığına ve nasıl ilerlediğine bakalım.  

THE, QS firması ile birlikte 2004-2009 yılları arasında üniversiteleri sıraladı. Daha sonra iki kurum ayrıldı ve tek başına da 2010’dan itibaren anket sonuçları ve Thomson Reuters’in veri desteği ile dünya sıralamalarını yapmaya başladı. 2011 yılında da "Dünyanın en iyi 200 üniversitesi" adıyla yayımlandı. O sıralamada Türkiye'den iki üniversite Bilkent 112, ODTÜ ise 183'üncü olarak sıralamada yer aldı. 

Sadece akademik çevrelerde hatta onun da küçük bir kısmında bu sıralamalar dikkate alınıyor ve kapalı bir çevrede tartışılıyordu. Ancak basında da artık bu sıralamaların yer almaya başlamasıyla birlikte Türkiye'de bu konuda bir kamuoyu oluşmaya başladı. Özellikle de üniversite tercihi yapacak gençler ve aileleri için tüm dünyada olduğu gibi üniversite sıralamaları da tercihlerde dikkate alınan kriterlerden biri haline geldi. Hatta son olarak YÖK bile yurtdışında baraj getirdiği bölümlerde okuyacak gençler için bu seçtikleri üniversitelerin bu sıralamalara girmesi kriterini kabul etti. 

ÜNİVERSİTE SIRALAMALARI NASIL DEĞİŞTİ?

Peki bu sıralamalara nasıl yansıdı. Kriterlerinin "zorluğu" yüzünden eleştirilen ve ilk dünya üniversite sıralamasını yapan ARWU hariç birçok sıralama kuruluşu da "en iyiler" listelerini genişletmeye başladı. 

Bugün sıralama sonuçlarını gündeme getirdiğimiz için örneğimizi de THE üzerinden vereceğiz. Önce dünyanın en iyi üniversiteleri sıralamasında "200 üniversite" sınırı koyan THE, 2012 yılında "en iyi dünya üniversiteleri sıralaması" 400 üniversite olarak yükseltildi. 2016 yılına kadar dünyanın en iyi üniversiteleri 400 üniversite ile sınırlı kaldı. 2016 ve 2017 yıllarında en iyi üniversiteler sıralamasının kapsamı 800 üniversiteye yükseltildi. Bu yıl ise artık 1000 üniversite "Dünyanın en iyi üniversiteleri" olarak açıklanıyor. 

Peki bu süre içerisinde Türkiye'deki üniversitelerin durumu ne oldu? Aşağıda yıllara göre hangi sıralamalarda yer aldıklarını göreceksiniz. Ancak THE sıralaması 2011 yılında olduğu gibi sadece 200 üniversite ile sınırlı olsaydı bu yıl o listeye hiçbir üniversite giremezdi. Sınır 4 yıl süren "400 üniversite" olsaydı bu kez de sadece 2 üniversite girerdi. ARWU'da olduğu gibi sınır 500 üniversite olsa sadece 4 üniversite listede yer alırdı. Geçen yılki 800 sınırı korunsa bu kez de giren üniversite sayısı bu yıl 16 değil, 9 olacaktı. 

Gelecek yıl sıralama kuruluşları 5 bin sınırı getirirse Türkiye'nin tüm üniversiteleri bu sıralamaya sanırım girebilir. 

YILLARA GÖRE TÜRK ÜNİVERSİTELERİNİN YERLERİ NE OLDU? 

İşte size yıllara göre THE sıralamasında Türk üniversitelerinin sıralamaları: 

2011: 200 üniversite sıralandı. Bilkent (112), ODTÜ (183)

2012: 400 üniversite sıralaması: Bilkent (201-225), İTÜ ve ODTÜ (276-300) Boğaziçi (301-350)

2013-400 üniversite sıralaması: ODTÜ (201-225), Bilkent (226-250) 

2014- 400 üniversite sıralaması:Boğaziçi (199), İTÜ ve ODTÜ (201-225)

2015-400 üniversite sıralaması:ODTÜ (85*), Boğaziçi (139), İTÜ (165) 

2016-800 üniversite sıralaması: Koç (251-300), Bilkent  ve Sabancı(351-400), Boğaziçi (401-500), İTÜ ve ODTÜ (501-600), Anadolu, Erciyes, Hacettepe, İstanbul ve Yıldız Teknik (601-800) 

2017-800 üniversite sıralaması: Koç (251-300), Sabancı (301-350), Bilkent (351-400), Atılım ve Boğaziçi (401-500), İTÜ (501-600), Hacettepe, İstanbul, ODTÜ, TOBB-ETÜ, İzmir Teknoloji (601-800), Anadolu (800) 

2018-1000 üniversite sıralandı: Koç (301–350) Sabancı (351–400), Bilkent ve Boğaziçi (401-500),  Atılım, Gebze Teknik, Hacettepe, İTÜ, ODTÜ (601-800), Akdeniz, Erciyes, İstanbul, İzmir Teknoloji, Marmara, TOBB Ekonomi ve Teknoloji, Yıldız Teknik Üniversitesi.

ODTÜ'nün 2015 yılında 85'inci diğerlerinin de daha üst sıraya yükselmelerinin nedeni CERN'de Higgs Bozonu ile ilgili binlerce imzalı makalelerde Türk akademisyenlerin de yer alması yüzünden oldu. Bir yıl sonra THE "1000 imzalı makale" sınırlaması getirince hepsi sıra kaybetti.