Barınma krizi tüm dünyanın sorunu oldu

Yükselen emlak fiyatları, dünyanın her yerinde insanları bir ev sahibi olma umudundan uzaklaştırıyor. Satın alma bir yana birçok noktada kiralık ev bulmak bile zor. Bu yükseliş, tüm siyasi görüşlerden hükümetleri sarsıyor. Konut fiyatlarında on yıllardır süren artış pandemiyle birlikte gelecek nesilleri de etkileyecek noktaya vardı.

PANDEMİYLE BİRLİKTE REKOR KIRILDI

Pandemiyle birlikte düşük faiz oranlarını, inşaatlardaki yavaşlama, aile harcamalarındaki değişimler ve daha az sayıda evin satışa sunulması küresel konut piyasasını son 18 ayda yeni rekorlara taşıdı. Diken’in haberine göre bu, mevcut sahipler için bir nimet olsa da, kiracılar ve potansiyel alıcılar için felaket demek.

DAİRE ALAMAYANLAR DIŞLANIYOR

Almanya’nın başkenti Berlin’in belediye başkanı Michael Mueller, toplumun bazı kesimlerinin daire alacak parası olmadığı için şehrin bazı bölümlerinden dışlandığına tanık olduklarını söyledi. Mueller, “Londra’da, Paris’te, Roma’da ve şimdi di giderek artan şekilde Berlin’de durum böyle” dedi.

Ortaya çıkan bu dışlanma, çok hızlı bir şekilde konut meselesini siyasette öngörülemeyen yankıları olabilecek yeni bir fay hattı haline getiriyor. Almanya’daki Ver.di sendikası, kiralardaki bu durumu tarihte büyük huzursuzluklara yol açmış ekmek fiyatlarındaki artışa benzetti.

HER ALTERNATİF TARTIŞILIYOR

Politikacılar, kiralara getirilecek üst limitlerden ev sahiplerine uygulanan özel vergilere, özel mülkiyeti kamulaştırmaya veya boş ofisleri konuta dönüştürmeye kadar her türlü fikri tartışmaya ve uygulamaya başladı. Ancak henüz hiçbir yerde kolay veya sürdürülebilir bir çözüm bulunamadı.

Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in’in partisi, Mayıs 2017’de göreve başlamasından bu yana Seul’de daire fiyatlarındaki yüzde 90’lık bir artışla başa çıkamadı. Bunun üzerine iktidar partisi bu yıl düzenlenen belediye başkanlığı seçimlerinde hezimete uğradı. Ülkenin en büyük iki şehrindeki sandıklardan da muhalefet adayları çıktı.

ÇİN KISITLAMALARI ARTIRDI

Çin de bu yıl emlak sektörü üzerindeki kısıtlamaları artıran ülkelerden. Hükümet ev fiyatlarını düşürmek için emlak vergisi getiriyor. Çin’in ABD’deki Silikon Vadisi’ne cevap olarak kurduğu teknoloji bölgesi Şenzen’deki bir dairenin fiyatı, temmuz ayı itibariyle sakinlerin ortalama maaşının 43,5 katına eşitti. Bu durum “ortak refah” söylemini kullanan başkan Şi Cinping’in politika yönelimlerine ters vaziyette.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau, yeniden seçilmesi halinde konut fiyatlarındaki artışı önlemek için yabancı alıcılara iki yıl ev satın almayı yasaklama sözü verdi.

SORUN GÖZ ARDI EDİLEMEYECEK KADAR BÜYÜK

ABD’li ipotek devi Freddie Mac’in eski CEO’su Don Layton, Harvard Üniversitesi Ortak Konut Araştırmaları Merkezi’ne yazdığı bir yorumda, sorunun “göz ardı edilemeyecek kadar büyük” olduğunu kaydetti.

Layton, hükümetin ev satın alabilmeyi hedefleyen politikalar uygulamaya çalışsa bile alıcıları zor durumda bıraktığı görüşünde. ABD’de nominal ev fiyatları 2008 krizinin zirvesinin yüzde 30 üstüne çıkmış durumda.

KUŞAKLAR ARASINDA UÇURUM

Bloomberg analizine göre diğer ülkelerde olduğu gibi ABD’de de kuşaklar arasında barınma konusundaki uçurum büyüyor.Borçlanma maliyetlerinin de artmaya başlaması durumunda mevcut konut borçlarının bir sonraki ekonomik krizin tohumlarını ekmesi ihtimali mevcut. Bloomberg’den Niraj Shah, emlak balonu tehdidi altındaki ülkelerin bir gösterge tablosunu derledi. Shah, risk göstergelerinin 2008 mali krizinden bu yana görülmemiş bir yoğunlukta uyarılar verdiğini söyledi.

Bloomberg’deki analizde, hükümetlerin kiracıları veya ev sahiplerini cezalandırmaktan kaçınması öneriliyor.

KİRALARI ARTIRMA GİRİŞİMİ HÜKÜMET DÜŞÜRDÜ

İsveç’te sağcılara verdiği taviz uyarınca yeni evlerde kiraların ev sahipleri tarafından belirlenmesi politikasını hayata geçirmeyi hedefleyen başbakan Stefan Löfven hükümeti, parlamentodan güvenoyu alamadı. Ülkede 1958’den bu yana ilk kez bir hükümet gensoruyla düştü.

Berlin’de, kira artışlarını sınırlama girişimi mahkeme tarafından reddedildi. Bunun üzerine kampanyacılar, büyük özel mülk sahiplerinin mülklerine el konulması konusunda referandum yapılması için yeterli sayıda imza topladı. Önerge 26 Eylül’de oylanacak. Yerel yönetim, arzı genişletmek için iki büyük kurumsal ev sahibinden 2,46 milyar avroya (25 milyar TL) yaklaşık 15 bin daire satın alacağını duyurdu.

TÜRKİYE’DE DURUM NEDİR?

Asgari ücretin 2 bin 825 lira olduğu Türkiye’de ise durum daha kötü. Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde kiralar el yakıyor. 20 milyona yakın insanın yaşadığı İstanbul’da bazı mahallelerde artış yüzde 290’a vardı. Yüz yüze eğitime geçilmesiyle şehre dönen öğrenciler de çaresizlik içinde.

İstanbul’da devlet yurtlarında yer bulamayan ve artan kira fiyatları nedeniyle eve çıkamayan öğrenciler, bu soruna dikkat çekmek için dün Kadıköy’de geceyi sokakta uyuyarak geçirdi.