Kiralık diploma pazarı: Artık liseye kadar indi

Diplomayı kiralayarak gelir elde etmek birçok meslek grubunda görülüyor. Özellikle işyeri açmak için diplomaya veya usta belgesine sahip olma zorunluluğu olan sektörlerde “kiralık diplomalar” fırsat haline geldi. Önceden üniversite için görülen bu durum artık liselere kadar indi. Verilen ilanlarda kiralık diploma fiyatları 800 lira ila 57 bin lira arasında değişiyor. 

Mühendislik, eczacılık, veterinerlik, berberlik, kuaförlük gibi bazı sektörlerde işyeri açmak için aranan diploma veya ustalık belgesi zorunluluğu haksız kazanç kapısı haline getiriliyor. Birçok mezun diplomasını kiralamak için internette ilan veriyor. İlanlardaki notlara uygun fiyata anlaşılabilecekleri ve diplomalarını ‘çalıştırmak’ istedikleri gibi bilgiler giriyorlar.

57 BİN TL’YE KADAR ÇIKIYOR

Sadece üniversite değil lise mezunları da diplomaları için ilan veriyor. Bu daha çok mesleki ve teknik eğitim veren lise mezunlarında görülüyor. Ayrıca ‘ustalık belgesi’ni kiralayanlar da var.. Bazı iş kollarında dükkân açma ve kalfa yetiştirme hakkı için bu belge zorunlu. Mezunlar bu belgelerini güzellik ve saç bakım, elektrik, yiyecek içecek hizmetleri gibi alanlarda kullanabiliyor. 

PAZARI OLUŞTU

Lise düzeyinde aylık 800 liradan başlayan kiralık diplomaların fiyatları mesela bir mühendislik diplomasında 3 yıllık kullanım için 57 bin liraya kadar çıkabiliyor. İlanlarda en çok farklı dallarda diplomaya sahip mühendisler öne çıkıyor. Makine, gıda, kimya, harita, elektrik-elektronik ve harita mühendislerinin bazıları yetki belgelerini de diplomasıyla birlikte satışa çıkarabiliyor. Aralarında il ya da sektör sınırlamasını şart koşanlar da var. Eczane açmak için şart olan ezcacılık diploması kiralaması ise meslek örgütlerinin sıkı kontrolleri sonucunda azalmış. Hürriyet’ten Melike Çalkap’ın haberine göre diplomasını kiralayan meslek gruplarının oda temsilcileri bu duruma ne diyor?

SÜREKLİ MÜCADELE VERİYORUZ

Eczacılıkta diploma kiralayanlara karşı son sekiz yıldır çok büyük bir mücadele verdiklerini belirten İstanbul Eczacı Odası Genel Sekreteri Zeki Salih Özcan şunları söylüyor: “Bu süreç içinde İstanbul özelinde yüzlerce eczanenin kapanması sağlandı.  Bu mücadele odamızın komisyonları ve il sağlık müdürlüğü i birliği ile yürütüldü. Kiralık diplomayla eczane işlettiği tespit edilen eczacının ruhsatı derhal iptal edildiği gibi ilgili tarihten itibaren beş yıl süreyle eczacılık yapması yasaklanır. Bununla birlikte SGK ödediği tüm reçete bedellerini geri ister” dedi.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan ise şöyle konuşuyor: “Kiralık diplomalarla ilgili süreci takip ediyoruz. Veteriner hekimler gıda firmalarında kesimden vatandaşın sofrasına kadar giden süreçte denetim yapıyorlar. Etin satılabilmesi için  veteriner hekimin onayı gerekiyor. İşte bu noktada mesleği kötüye kullananlar tespit edince gerekli yerlere şikâyet ediyor ve disiplin soruşturması başlatıyoruz. Meslekten geçici mene kadar giden yaptırımlar söz konusu.” 

DOLANDIRICILIK SUÇU İŞLENİYOR

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Zafer İçer, diplomasını kiraya verenin de kiralayanlar için şu uyarılarda bulunuyor: “TCK’nın ilgili maddelerinde yer alan resmi ve özel belgede sahtecilik suçları taha gündeme gelebilir. Hatta, hileli davranışlarla kişileri kandırarak haksız menfaat sağlanması durumunda ayrıca TCK’nın ilgili maddelerinde düzenlenen dolandırıcılık suçundan ötürü cezalandırılmaları da mümkün. Sağlık, inşaat gibi insan hayatına mal olabilecek alanlarda bu yasa dışı faaliyetleri yürüten kişiler, ölüm ya da yaralanma durumlarından da sorumlu tutulabilirler.”

SUÇ VE CEZASI VAR

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Genel Sekreteri Dersim Gül’ün değerlendirmesi şöyle: “TMMOB disiplin yönetmeliğinde ve kanunlar doğrultusunda ‘imzacılık yapmak’ olarak tanımlanan, başkasının ürettiği bir projeyi kendisi yapmış gibi imzalamak ve diploma kiralamak suç. Ağır cezası var. Yönetmeliğimizde bunun doğrudan cezası meslekten men olarak belirtiliyor. Bizim gibi meslek odalarının anayasanın ilgili maddesi uyarınca düzenleme ve denetleme yetkileri var. Ancak bir boşluk var, insanlar da bunu suiistimal ediyor. Tespit ettiğimizde gerekli işlemleri yapıyoruz.” 

SAYILARI ARTTI

İlanlarda diplomasını kiraya vermek isteyenler olduğu gibi diploma aradığını duyuranlar da var. Özellikle de petshop sahipleri burada öne çıkıyor. Mağazasını kliniğe çevirmek istediğini, bu sebeple de veteriner diploması aradığını duyuran bir ilan hakkında Prof. Dr. Arslan, “Bazı petshoplar veteriner hekim diplomasını kullanarak klinik açmak gibi girişimlerde bulunabiliyor” dedi.