Çocuk emeği sömürülüyor

Çocuk emeği sömürülüyor. Sosyal Hizmet Uzmanı Dr. Bülent İlik’in BirGün’deki yazısına göre, Türkiye’de yaklaşık 2 milyon çocuğun çalıştığı düşünülüyor. Ülkemiz, bugün taraf olduğu Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni 1990 yılında imzalayarak bir iç hukuk normu haline getirmiştir. Sözleşmenin dışında, iç hukukta da çocuk haklarının yerine getirilmesini zorunlu kılan çok sayıda düzenleme olmasına karşın, sorunlarımızın önemlice bir bölümü artarak sürüyor.

ÇOCUK EMEĞİ SÖMÜRÜLÜYOR

Çocukların evlendirilmesi daha doğru tanımla bedensel-cinsel-ruhsal istismara uğratılması, çalıştırılan çocuklar, yoksul ailelerin yoksul çocukları ilk sayılabilecek sorunlar.

Çocuk Hakları Sözleşmesi her çocuğun yaşama, gelişme, korunma ve katılım haklarını ayrıntılı olarak güvenceye alıyor. Bugün Türkiye’de 23 milyon çocuk var. Buna sorunları daha da ağırlaştıran ve en azından kısa-orta dönemde birlikte yaşayacağımız kesin olan yaklaşık 2 milyon kayıtlı-kayıtsız mülteci çocuğu da eklediğimizde 25 milyonluk bir çocuğumuz var diyebiliriz.

Sorunlara ve çözüme ilişkin saptamaları çok ayrıntıya girmeden ya da bir başka yazıya saklayarak kısa anımsatmalarda bulunursak;

Resmi verilere göre yaklaşık 14 milyon yurttaşımız temel yoksulluk çizgisi altında yaşıyor. 5 milyon mültecinin önemlice bir bölümünü de buna eklemek olanaklı.
TÜİK verilerine göre yaklaşık 21.5 milyon hanemiz var. Ortalama hane halkı büyüklüğü 4 kişinin altına gerilemiş durumda. Bu hanelerin 3 milyon yedi yüz bininde evde düzenli gelir getiren işte çalışan yok,
Çocukların İşgücüne katılma oranı yüzde 21,1.
Sokakta çalıştırılan çocukların sayısı tam olarak bilinmiyor, çeşitli araştırmalarda 500 binden fazla olduğu belirtiliyor.
Mevsimlik tarım işçiliğinde 400 bin çocuk yılın 6-8 ayında aileleri ile birlikte çalışıyorlar
Son 7 yılda 359 çocuğumuz iş kazalarında yaşamını yitirdi
Türkiye’de mülteci çocuklar ve kayda girmeyenlerle birlikte çalıştırılan çocuk sayısının 2 milyona ulaştığı kabul ediliyor.
Çalıştırılarak en temel haklarından mahrum edilen çocuklarımızın yüzde 41’i tarım, yüzde 28’i sanayi, yüzde 21’i ticaret, yüzde 10’u hizmet sektöründe.

Çocuklarımız neden çalıştırılıyor ve neler yapmalıyız sorularına başlıkları ile yanıt ararsak, çocuklarımızı çalışmaya zorlayan temel nedenler şu şekilde karşımıza çıkıyor:

Yoksulluk
Çocuk işçiliğine yüksek tolerans/kültürel değerler ve çok çocukluluk
Merkezi ve yerel yönetimlerin görevlerini yeterince yapmaması
STK’lerin güçsüzlüğü/güçsüzleştirilmesi
Uluslararası kuruluşların yaklaşımı/proje bazlı yaklaşım

NELER YAPILABİLİR?

Çocuk işçiliğinin onaylanmasına yol açacak doğrudan ve dolaylı tüm söylemler reddedilmelidir
Çocuk işçiliğinin önlenmesinde başta aileler olmak üzere, tüm merkezi yönetim birimlerinin, yerel yönetimlerin, üniversitelerin, meslek örgütlerinin ve sivil toplum kuruluşlarının sorumlulukları vardır
Sürece mutlaka sistem yaklaşımı içinde tüm taraflar dahil edilmeli, çocukların kendileri ve aileleri de planlama, uygulama sürecine katılmalıdır
Okul öncesi için oyun alanları, kreş ve gündüz bakım evleri, okula hazırlık odaklı yaz/kış/tamamlama odaklı uygulamaların ve Okul-aile-toplum odaklı okul sosyal hizmeti uygulamasının ivedilikle yaşama geçirilmesi
Aileyi temel alan; kadının güçlendirilmesi çalışmaları (yaygın eğitim, haklar eğitimi, ev eksenli ve diğer gelir getirici kooperatif vb. örgütlenmeler, kadınların gerektiğinde korunması)
Yoksullara yönelik hizmetlerin temel olarak yukarıdan aşağıya bağımlılık yaratacak bir biçimde sunumundan vaz geçilerek, hak temelli ve kendi kendine yeterli hale getirecek biçimde sunulması
İhmal ve istismarın her türünde yasaların mutlaka uygulanması
Yaygın bir toplumsal duyarlılık oluşturulması
İl, ilçe bazlı çocuk hakları, çocuk işçiliğiyle mücadele programlarının somut hedeflerle hazırlanması/uygulanması/çocuk dostu girişimlerin özendirilmesi
Ölçülebilir, planlanmış, yurttaş katılımına, yerel kalkınmaya, bireysel ve toplumsal gelişmeye öncelik veren bir sosyal hizmet sürecini başlatmak gerekiyor.