Okul türlerinde oranların değişmesi PISA başarısını etkiliyor mu?

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından 3’er yıllık dönemlerde gerçekleştirilen bir izleme araştırması olan Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2022 sonuçları açıklandı. Pandemi nedeniyle araştırma 2021 yılında yapılamamıştı. Türkiye’nin de 2003 yılından bu yana katıldığı PISA, 15 yaşındaki öğrencilerin temel olarak  matematik ve fen okuryazarlığı ile okuma becerileri alanlarındaki becerilerini değerlendiriyor. Her uygulamada bu üç alandan birisi ağırlıklı alan olarak belirlenip, derinlemesine analizler yapılıyor. PISA 2022’de ağırlıklı alan matematik okuryazarlığı oldu.

37’si OECD ülkesi 81 ülkenin katıldığı değerlendirmede Türkiye, sıralamada matematikte 39, fende 34 ve okumada 36’ncı sırada yer aldı. Türkiye’deki öğrenciler matematik, okuma becerileri ve fen alanlarında OECD ortalamasının altında puan aldı.

Matematikte öğrencilerin yüzde 39’u, fende yüzde 25’i okuma becerilerinde ise yüzde 29’u ikinci düzeyin altında yani asgari yeterliliklere ulaşamıyor. Yani okuduğunu anlamakta zorlanıyor, basit işlemleri yapamıyor.

SONUÇLAR NE DİYOR?

Türkiye’nin 2022 sonuçlarını 2018 verileriyle kıyaslandığımızda şöyle bir tablo ortaya çıkıyor.  

Matematik okuryazarlığı: Türkiye’nin puanı 453 iken OECD ülkeleri ortalama puanı 472. Türkiye’nin puanı 2018’de 454 olmuştu yani 1 puanlık düşüş var.  Türkiye 2022 puanıyla  81 ilke arasında 39’ncu sırada ve OECD ortalamasının altında.

Fen okuryazarlığı: Türkiye’nin puanı  476, bu puanda 2018’e göre 8 puanlık artış söz konusu. 2018 puanı 468 olmuştu.  Uygulamaya katılan tüm ülkelerin fen alanındaki ortalama puanı 447, OECD ülkelerinin ise 485. Türkiye uygulamaya katılan 81 ülke arasında fen alanında 34. sırada, 37 OECD ülkesi arasında ise 29. Sırada ama OECD ortalamasının altında puanı var.  

Okuma becerileri: Türkiye 456  puanla tüm ülkeler sıralamasında 36, OECD sıralamasında 30’ncu sırada. 81 ülkenin okuma becerileri alanındaki ortalama puanının 435, OECD ülkelerinin ise 476. Türkiye’nin puanı 2018’e göre 10 puan düştü. 2018’de bu puan 466 olmuştu.  

HANGİ OKUL TÜRLERİ KATILDI?

2022 PISA’ya 12 bölgeyi temsilen 196 okul ve 7 bin 250 öğrenci katıldı. Öğrencilerin %50.2’sini kız öğrenciler oluşturdu. Öğrencilerin %93,9’unu 10. sınıf ve %5,4’ünü 9. Sınıf.  Diğer sınıf düzeylerindeki (7, 8, 11 ve 12. sınıflar) öğrencilerin toplam oranı ise %1’in altında.

ANADOLU VE FEN LİSELERİN ETKİSİ

Verileri incelediğimizde okul türlerinin dağılımındaki değişiklikler dikkat çekiyor. 2018 yılından başlayarak, Anadolu ve fen liselerinin ağırlığının artığını yani daha fazla öğrencinin katıldığını görüyoruz. Örneğin Anadolu liselerinin katılımı 2015 yılında %38.1 iken, bu oran 2018’de %43.7’ye, 2022 yılında ise %56’ya çıkıyor. Fen liseleri öğrencilerindeki ağırlık da 2015’te %2.1 iken, 2018’de %4.2 ve 2022’de %5.6 oluyor.

Buna karşın ise meslek ve imam hatip liselerinden öğrenci katılımındaki ağırlığın azaldığı dikkat çekiyor. Anadolu mesleki ve teknik liselerdeki değişiklikler sırasıyla %36.4, %31.1 ve 2022’de de %23 oluyor. Yine Anadolu imam hatip liselerinde de yüzde oranlard sırasıyla şöyle düşüyor: 14.4, 13.7, 10.2

Bu durumda da akla Anadolu ve fen liselerinden katılan öğrencilerin oranının artması, buna karşın meslek ve imam hatip liseleri katılımının azalmasının puanları nasıl etkilediği sorusu geliyor.

İşte tabloda da okul türlerine göre 2022, 2018 ve 2015 PISA’ya katılan okuların yüzdeliklerini görüyorsunuz.

                                               2022                2018                2015

Anadolu L:                             56.0                 43.7                 38.1

Meslek L:                               23.0                 31.1                 36.4

İmam Hatip:                           10.2                 13.7                 14.4

Fen:                                       5.6                   4.2                   2.1
Çok programlı AL:                    2.8                   4.0                   4.1

Güzel Sanatlar:                       1.2                   0.6                   0.7

Sosyal Bil.L:                          0.9                   2.4                   1.4

Ortaokul:                                0.2                   0.3                   2.0