Salgında tutuklu ve hükümlü çocuklar ne olacak?

Salgında tutuklu ve hükümlü çocuklar ne olacak? CHP'den 'Çocuk Adalet Sisteminde Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri' raporu hazırlandı. CHP Genel BaÅŸkan Yardımcısı Yüksel TaÅŸkın, koronavirüs salgının yeniden tırmanışa geçtiÄŸi bu günlerde, tutuklu ve hükümlü çocuklara iliÅŸkin, kapalı kurumlara yeni çocuk kabulünün askıya alınması ve güvenle tahliye edilebilecek tüm çocukların tahliye edilmesinin saÄŸlanması gerektiÄŸini söyledi.

SALGINDA TUTUKLU VE HÜKÜMLÜ ÇOCUKLAR NE OLACAK?

TaÅŸkın, "Çocuk Adalet Sisteminde Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri" baÅŸlığı ile hazırladığı raporu açıkladı.

Raporunda çocuklar hakkında verilen hapis cezası kararlarının yıllar içinde giderek arttığına dikkat çeken TaÅŸkın, ÅŸöyle dedi: "Suça sürüklenen çocuklar hakkında özgürlüÄŸü kısıtlayıcı ceza ve tedbirlere baÅŸvurulması en son çare olmalıdır. Ancak veriler adalet sisteminin çarpıcı bir biçimde çocuklar için daha cezalandırıcı bir hale dönüÅŸtüÄŸünü gösteriyor."

Tahliye sonrasında uygun destek mekanizmalarına eriÅŸemeyen çocukların yeniden suça sürüklendiklerini belirten TaÅŸkın, hayata zaten maÄŸlup baÅŸlayan çocukların yeniden cezaevlerine döndükleri bu kısır döngüden kurtarılmasının sosyal devlet olmanın gereÄŸi olduÄŸunu kaydetti.

2019'DA 117 BÄ°N ÇOCUK HAKKINDA DAVA

Adli Ä°statistik verilerine göre, 2019 yılı içinde 117 bin 1 çocuk hakkında ceza mahkemelerinde dava açıldığını belirten TaÅŸkın, ÅŸöyle devam etti:

"Yıllar içinde çocuklar hakkında açılan dava sayısı ve verilen mahkumiyet kararları düÅŸmüÅŸ olmasına raÄŸmen verilen hapis cezası kararlarının arttığı gözlenmektedir. 2019'da 29 bin 78 çocuk hakkında verilen hapis cezası kararlarının tüm mahkumiyet kararları içindeki oranı yüzde 37,4'tür ve bu son 5 yılın en yüksek oranıdır. Bu veriler, adalet sisteminin çarpıcı bir biçimde çocuklar için daha cezalandırıcı bir hale dönüÅŸtüÄŸünün somut göstergesidir. Aynı zamanda tarafı olduÄŸumuz BirleÅŸmiÅŸ Milletler Çocuk Hakları SözleÅŸmesi ve 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile korunan çocuklar hakkında özgürlüÄŸünden yoksun bırakıcı hapis cezası ve tedbir kararı verilmesinin son çare olması ilkesinin açık ihlalidir."

TaÅŸkın, Kovid-19 salgını sürecinde birçok duruÅŸmanın yapılamadığını, infaz kurumlarına ziyaretlerin kısıtlandığını, cezaevlerinde bulunan çocuk tutuklu ve hükümlülerle ilgili bilgilerin sınırlı tutulduÄŸunu, bağımsız izleme ve denetim mekanizmalarının çalıştırılamadığını iddia etti.

Çocukların tahliye sürecinin, özellikle eÄŸitim, psikolojik destek ve istihdam ayağının adım adım kurgulanması ve bu sürecin hem tutuklu hem hükümlü çocuklara kapsaması gerektiÄŸini vurgulayan TaÅŸkın, ÅŸöyle dedi:

"Denetimli serbestlik hizmetleri, çocuÄŸun sadece yükümlülükleri ile deÄŸil, hakları ile ilgili de bir program hazırlayıp destek sunmalıdır. Ä°stihdamda tutuklu veya hükümlü çocuk kotası ile eÄŸitim bursu imkanları yasal zemine kavuÅŸturulmalıdır."

TaÅŸkın, adli sürece giren kız çocuklarına özgü politika ve hizmetlerin üretilmesi ve tahliye olan tüm kız çocuklarının 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Åžiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında korunma ihtiyacının olup olmadığının deÄŸerlendirilmesi, Aile Mahkemeleri ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ihbar ve bildirimde bulunulması gerektiÄŸini ifade etti.

‘CEZA SORUMLULUÄžU YAÅžI 14’E YÜKSELTÄ°LMELÄ°’

Türkiye'de ceza sorumluluÄŸu yaşının çok düÅŸük olduÄŸunu savunan TaÅŸkın, "Yasal deÄŸiÅŸiklikler yapılarak 12 olan ceza sorumluluÄŸu yaşı BM Çocuk Hakları Komitesinin iÅŸaret ettiÄŸi gibi en az 14 yaÅŸa yükseltilmeli" ifadesini kullandı.

TaÅŸkın, Adalet Bakanlığının cezaevlerinde bulunan çocuklarla ilgili tüm verileri kamuoyuyla paylaÅŸması ve ceza infaz kurumlarının bağımsız uzmanlardan ve sivil toplum temsilcilerinden oluÅŸan kurullar tarafından izlemeye açılması gerektiÄŸini kaydetti.

Türkiye'de 2019'da suça sürüklenme nedeni ile güvenlik birimine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısının 168 bin 250 olduÄŸuna iÅŸaret eden TaÅŸkın, bu çocukların yüzde 31,7'sine yaralama, yüzde 25,6'sına hırsızlık, yüzde 8,1'ine Pasaport Kanunu'na muhalefet, yüzde 6,9'una göçmen kaçakçılığı, yüzde 4,6'sına ise uyuÅŸturucu veya uyarıcı madde kullanmak, satmak veya satın almak suçlarının isnat edildiÄŸine dikkati çekti.

TaÅŸkın, 2015 yılı ve 2019 yılı verileri kıyaslandığında güvenlik birimine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısında artış olduÄŸunu söyledi.

YAPILMASI GEREKENLER

TaÅŸkın, raporunda kapalı kurumlarda tutulan çocukların yaÅŸam ve saÄŸlık hakkının korunması ve haksız tutukluluk, iÅŸkence, istismar gibi hak ihlallerine maruz kalmaması için yapılması gerekenleri ÅŸöyle sıraladı:

• "Salgının yeniden tırmanışa geçtiÄŸi bu günlerde öncelikle kapalı kurumlara yeni çocuk kabulünün askıya alınması ve güvenle tahliye edilebilecek tüm çocukların tahliye edilmesi ve alıkonulma hali devam eden tüm çocukların saÄŸlık ve esenliklerinin korunması saÄŸlanmalıdır.
• Kapalı kurumlarda tutulan ve tahliye edilen tüm çocuklara nitelikli ruh saÄŸlığı hizmetlerinin saÄŸlanması, kurum kapasitelerinin bu kapsamda güçlendirilmesi gerekmektedir.
• Pandemi sürecinde iÅŸsizliÄŸin ve yoksulluÄŸun artmış olması kapalı kurumlardaki çocukların ailelerinden maddi destek görmelerini güçleÅŸtirmiÅŸtir. Ailelerinden harçlık alamayan çocuklar infaz kurumlarında temiz içme suyu, ek gıda ve ek hijyen malzemelerine eriÅŸemeyebilmektedir. Bu çocuklara ayni nakdi yardım saÄŸlanmalı, hijyen malzemeleri, gıda ürünleri ve temiz içme suyu ücretsiz olarak tedarik edilmelidir.
• Çocuklar, ceza infaz kurumlarında yetiÅŸkinler gibi aileleri ile 3 kapalı, 1 açık görüÅŸ yapmaktadır. Çocukların sahip olduÄŸu ziyaret hakkı bakımından, tüm görüÅŸlerin açık görüÅŸ olarak yapılmasına dair yasal deÄŸiÅŸiklik mutlaka yapılmalıdır. Salgın döneminde maske, mesafe, temizlik kurallarına uygun ÅŸekilde açık görüÅŸ günleri düzenlenmeli, görüÅŸ yapılamayan çocukların aileleri ile düzenli bir ÅŸekilde görüntülü görüÅŸme yapmaları saÄŸlanmalıdır.
• Cezası kesinleÅŸmiÅŸ hükümlü bir çocuÄŸun faydalandığı eÄŸitim evinden henüz hakkında karar dahi verilmemiÅŸ tutuklu bir çocuÄŸun yararlanamaması hukuken kabul edilemez. Bu hususta yasal deÄŸiÅŸikliÄŸe gidilmeli ve tutuklanan çocuklar da eÄŸitim evlerinde tutulmalıdır. Pandemi koÅŸulları bu sürecin hızlandırılması için bir fırsat olarak ele alınmalıdır."

‘ÇOCUK DOSYALARI ÖNCELÄ°KLÄ° OLARAK ELE ALINMALI’

TaÅŸkın, raporunda adli süreçle ilgili atılması gereken adımlara iliÅŸkin ÅŸunları kaydetti:

"2019'da suça sürüklenen çocuklar hakkındaki davaların çocuk mahkemelerinde ortalama görülme süresi 261 gün, çocuk ağır ceza mahkemelerinde ise 230 gündür. Ceza soruÅŸturmaları, 2019'da ortalama 416 günde tamamlanmıştır. Çocuklar bakımından uzun süren bu yargılamalar, Çocuk Koruma Kanunu'nda belirtilen temel ilkelerden biri olan süratli yargılamanın saÄŸlanamadığını göstermektedir. Pandemi sürecinin getirdiÄŸi kısıtlamalar, davaların görülme süresini çok daha uzatacaktır. SoruÅŸturma ve kovuÅŸturma aÅŸamalarında çocuk dosyaları öncelikli olarak ele alınmalı, süratli yargılama ilkesi hayata geçirilmelidir.

Yine 2019'da suça sürüklenen çocuklar hakkındaki yargılamaların yüzde 45,3'ünün çocuk mahkemesinde, yüzde 5,2'sinin çocuk ağır ceza mahkemesinde, yüzde 49,5'inin ise yetiÅŸkin yargılamalarını yapan ağır ceza ve asliye ceza mahkemesinde görüldüÄŸü anlaşılmaktadır. Çocuk mahkemesinin tüm çocuk davalarına cevap verebilecek ÅŸekilde tüm ülke genelinde yaygınlaÅŸtırılması, tüm çocukların kendilerine özgü mahkemelerde yargılanmalarının önünün açılması gerekmektedir."