Sıra öğretmenlerde: Onlar da gidiyor

Türkiye son yıllarda yetişmiş insan gücünü yurtdışına kaçırıyor. Önceki yıllarda yurtdışı için üniversite eğitimi alan gençleri konuşurken, pandemi ve sonrasında ise “yetişmiş insan” gücü göçünü konuşmaya başladık. Önce doktorlar ve mühendisler, ardından belli akademisyenler, sağlık personeli derken sıra bu kez öğretmenlere geldi. Özellikle başta İngilizce olmak üzere yabancı dil bilen, fizik, kimya, biyoloji gibi alanlarda deneyimli, Uluslararası Bakalorya (IB) sertifikasına sahip, AP derslerine girmiş, IELT gibi uluslararası sınavlarda öğrenci yetiştiren öğretmenlerin de göçüne tanık olmaya başladık. Şimdilik özel okullardan öğretmenlerin gittiğini duyuyoruz ancak devlet okullarında da önümüzdeki günlerde bir öğretmen göçü başladığını duyar mıyız, zaman gösterecek.

Bir süredir okul kurucuları, temsilcileri ve yöneticileriyle yaptığımız sohbetlerde öğretmen göçü gündeme gelmeye başladı. Benim de yakın çevremde hem de Türkiye’nin sayılı kolejlerinden birinde görev yapan bir öğretmen çift küçük çocuklarını da alarak Güney Kore’ye “iyi bir iş teklifini” kabul ederek göç etti. Peki bu durum sadece “münferit bir olay mı?” İşte bu soruyu yöneltiğim eğitimcilerin verdiği bilgiler hiç de “münferit” olmadığını gösteriyor.

ARTAN BİR GÖÇ SÖZ KONUSU

Geçtiğimiz yıldan itibaren özel okullarda artan bir öğretmen göçü olduğunu dile getiriyorlar. Hangi öğretmenler yurtdışına gitmeyi tercih ediyor?”  dediğimizde daha çok küçük çocukları olan ya da çocukları okul çağındakilerin yurtdışına gitmeyi seçtikleri dikkat çekiyor. Göç edenlerin kriterleri şöyle sıralanıyor:

KİMLER GÖÇ EDİYOR?

Uluslararası Bakalorya (IB) sertifikasına sahip olanlar.

İleri Düzey Yerleştirme Programı olarak adlandırılan Advanced Placement (AP) derslerini veren öğretmenler.

Matematik, fizik, kimya, biyoloji öğretmenleri.

İyi derecede İngilizce ya da diğer dilleri bilenler.

Küçük ya da eğitim çağında çocukları olanlar.

HANGİ ÜLKELER TERCİH EDİLİYOR?

Tercihleri hangi ülkeler oluyor derseniz onlar da şu şekilde sıralanıyor:

Çin: Uluslararası öğretmen fuarlarında pandemi öncesinde Çin standının önünde uzun kuyruklar olurken, şimdi bu kuyruklar azalmış olsa da Çin hala tercih edilen ülke, verdiği yüksek maaşlar tercih nedeni.

Singapur ve Tayvan: Ortalama 5 bin dolar ücretleriyle tercih edilen ülkeler.

Güney Kore: Son yıllarda popüler olmaya başlayan bir ülke.

Malezya: İngilizcesi iyi öğretmenler arıyor.

Dubai ve Katar: 5 bin dolara kadar varan öğretmen maaşlarıyla cazip ülkelerin başında geliyor. Özellikle Dubai uluslararası öğretmenlere verdiği cazip paket tekliflerle yarışılamaz halde diye nitelendiriliyor.

Almanya: Tıpkı sağlık personeli gibi tercih edilen Avrupa ülkesi. Hollanda ve İrlanda da son zamanlarda uluslararası okullar için Türk öğretmenleri alıyor.

Türki Cumhuriyetler: Bir süredir iyi İngilizce bilen öğretmenleri işe alıyorlar.

TEKLİF ‘PAKET’ İLE GELİYOR

Bu öğretmenler uluslararası okullara geçiyor. Avrupa ülkelerinde örneğin Almanya’da 2 ile 3 bin Euro arasında değişen oranlarda ücret alıyorlar. Ancak bu rakamlar Uzak Doğu ve Körfez ülkelerinde aylık 4.500 ile 5.000 dolar arasında ve daha yüksek ücret verenler de var.

Öğretmenler sadece maaş alarak da gitmiyor. Aynı zamanda lojman, ev kirası ya da desteği, sağlık sigortası, çocuklarına ücretsiz eğitim gibi “paket” ile teklifleri kabul ediyorlar.   

DOKTORLAR GİBİ DEĞİL AMA...

Konuştuğumuz eğitimciler, öğretmen göçünün bir doktor, mühendis göçü ile kıyaslanacak büyüklükte olmadığını söyleyerek, şu bilgileri veriyor: “Ancak son yıllarda artan oranda özellikle İngilizce eğitim veren üniversitelerden mezun, özel okullarda belli bir deneyime sahip olan, uluslararası programlarda da görev yapan, fizik, kimya, biyoloji, matematik, bilgisayar alanlarındaki öğretmenlerin yurtdışındaki özel okullarda iş bulması kolaylaştı.”

İDARECİ ÖĞRETMENLERE DE TEKLİF VAR

Uzun yıllardır özel bir okulda idari görevde bulunan bir eğitimci ise sadece branş öğretmenlerinin değil, idareci olarak görev yapanların da uluslararası okullarda tercih edilmeye başlandığını söylüyor: “Haftada bir kez öğretmenler için iş bulan şirketlerden ‘ilgilenir misiniz?’ teklifleri geliyor. Hatta bu tekliflerde siz ilgilenmiyorsanız çevrenizde bu teklifi iletebileceğiniz öğretmenler var mı’ diye soruluyor. Aslında iyi öğretmen açığı tüm dünyada yaşanıyor ve bu büyük bir pazar haline gelmiş durumda.”

NEDEN TERCİH EDİYORLAR?

Yurtdışı teklifini kabul eden ve Güney Kore’ye giden öğretmen çift nasıl karar verdiklerini şöyle anlatıyor: “Çok köklü bir okulda öğretmenlik yapıyorduk, birimiz emekli oldu, diğerimiz ise IB öğretmeni. Küçük bir çocuğumuz var. İyi bir eğitim almasını istedik. Biz ana karada değil, adada görev yapıyoruz. Burada öğretmen maaşları meslek yılına göre değişiyor, maaşlar yıllık 60 ile 65 bin dolar arasında. Ücretsiz ev verildi, sağlık sigortası yapıldı, çocuğumuz ücretsiz okuyor. Hatta 3 çocuğa kadar da burslu okutuyorlar. 4 aydır buradayız, 4 ayda 4 ülkeyi gezdik. Asya ülkeleri pahalı, ama teknoloji ve otomobiller çok ucuz 150 bin liraya jeep aldık.

Japonya, Singapur ve Tayvan çok cazip. Çok iyi ücretler veriyorlar. Ortalama maaşlar 5 bin dolar, bu rakam 8 ile 10 bin dolara da çıkabiliyor. Ancak öğretmenler konusunda eleyiciler, elbette uluslararası programlarda deneyimli öğretmenlerin daha çok şansı oluyor.

Türkiye’de ev kiraları, öğrenim ücretleri, yüksek enflasyon, çocuğuna iyi bir eğitim ve gelecek sağlama kaygısı bu kararları aldırıyor. Bazı arkadaşlarımız Japonya’ya gitti, bazıları da Portekiz. Ama Avrupa’nın olanakları daha kısıtlı. Maaşlar 2 bin 500 ile 3 bin Euro arasında. Çocuklar için yarım burs veriyorlar, kira yardımı yapıyorlar ama Asya gibi cazip değil.

BEKLENTİLERİ YÜKSEK

Asya’da ise okulların da öğrencilerin de velilerin de beklentileri çok yüksek. İnanılmaz çalışkanlar ve yarış halinde öğrenciler. Sabah 06.30’da özel derse gidiyorlar. Bu bölgeye gelecek öğretmenin sürekli çalışması, kendini yenilemesi onlara yetişmesi gerekiyor. Biz hiç pişman olmadık, emekli olarak sadece kütüphanede çalışsam bile ayda yaklaşık 2 bin dolar maaş alabiliyorum. Hiç pişman olmadık, sadece ailemizi, arkadaşlarımızı ve memleketimizi özlüyoruz. Ama çocuğumuza bu olanakları başka türlü sağlayamazdık.”

NASIL İŞ BULUNUYOR?

 Peki işleri nasıl buluyorlar?

Daha önce yurtdışında bir okulda göreve başlayan öğretmen diğer arkadaşlarına da yol gösteriyor, onlara referans oluyor. Ayrıca okulların web sayfalarında aranan öğretmenler için ilanlar oluyor, bu ilanlara başvuruluyor. Görüşmeler ve anlaşmalar online sağlanıyor. İki taraf da anlaştığında sözleşme gönderiliyor.

Ancak Türkiye’deki okullarda da artık dönem ortasında ayrılanlara karşı öğretmen sözleşmelerine 4-5 maaş tazminat konmaya başlamış. Ancak bu maaşı gittikleri ülkede bir ayda alacaklarını söyleyen öğretmenler için bir caydırıcılığı olmuyor.

Güney Kore, Japonya gibi ülkeleri tercih nedenini bir öğretmen şöyle anlatıyor: “Olanaklar çok iyi ama ırkçılık da yaşamıyoruz. Yabancılara düşmanlıkları yok. Özellikle de Türkiye'yi tanıyorlar ve seviyorlar. “

DEVLET ÖĞRETMENLERİNE DE SIÇRAR MI?

Şu anda yurtdışına gidenler kolejlerde çalışan öğretmenler. Ancak devlet okullarına da bu “göç” sıçrar mı bilinmez.

Türkiye’nin yetişmiş “beyin gücü”nün bu şekilde yurtdışını tercih etmeye başlaması ve sayılarının da giderek artıyor olsası benim kadar sizi de gelecek açısından endişelendiriyor mu?