Bu ödevleri kim hazırlıyor? ‘Yapay zeka’nın rolü nedir?

Yeni eğitim öğretim yılının başlamasıyla birlikte öğrencilere ödevler de verilmeye başlandı. Geçtiğimiz yılın en tartışmalı konusu olan ChatGPT başta olmak üzere yapay zeka uygulamaları da yine gündeme gelmeye başladı. Çünkü öğrenciler için mükemmele yakın ödevler, bitirme tezleri hazırlamak yapay zekayla çok kolay. Ancak artık eğitimcilerin de tespit programlarıyla ödevin “kimin” yaptığını anlamaları da bir o kadar kolay. Milliyet Gazetesi'nden Ozan Ömer Kadüker'in haberine göre üniversitelerin de açılmasıyla adını daha sık duyacağımız uygulamalar, öğrenciler yerine ödevleri, bitirme tezlerini yapıyor, online sınavlarında yardımcı olarak yüksek not almalarını sağlıyor.

KENDİ ÖNLEMLERİNİ ALIYORLAR

Henüz Türkiye’deki eğitim kurumlarında alınmış resmi bir karar olmamakla birlikte bazı okullar ve üniversiteler kendi önlemlerini alarak bunun önüne geçmeye çalışıyor. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. B. Berk Üstündağ, yapay zekayla ödev yapan öğrenci sayısının arttığını belirterek, buna karşın okulların, ödevde yapay zeka kullanımını tespit edip oransal olarak raporlayan yapay zeka uygulamalarını kullanmaya başladığını söyledi.

TESPİTİ ENGELLEYEN UYGULAMALAR

Yapay zeka kullanımının tespitine neden olan özellikleri değiştirerek tespiti engelleyen yapay zeka uygulamalarının da geliştirilmeye başlandığını kaydeden Üstündağ, “Eğitim amaç ve yöntemlerimizi sorgulamamıza neden olacak yeni bir devrin başlangıcındayız” diye konuştu.

Yapay zeka kullanımının özellikle eğitimin ileri aşamalarında ve araştırma süreçlerinde rekabet ve kalite açısından kaçınılmaz olduğuna dikkat çeken Üstündağ, şöyle dedi: “Ancak yapay zeka hesap makinesi gibi standart işlem dışında veriye dayalı olasılıklı çıkartımlar yaptığı için hata da yapabilir. Önümüzdeki dönemde yapay zekanın muhakeme yeteneğinin gelişmesiyle ödevlerin ne kadarını yaptığı konusu daha ileriye taşınacak ve hangi mesleklerde insanın yerine mesleki yetkin sayılacağı yasal olarak da tartışılacaktır.”

ÖDEVİ KİMİN YAPTIĞI NASIL ANLAŞILACAK?

Peki, eğitimciler ödevlerin yapay zekayla yapılıp yapılmadığını nasıl anlar? Bu soruya  Üstündağ, yapay zekaya sordu. Verdiği cevap şöyle:

1- Yazım ve Dil Stili İncelemesi: Öğrencilerin yazım tarzı ve dil becerileri özgündür. Öğrencinin ödevi, yazım ve dil tarzında büyük değişiklikler veya tutarsızlıklar içeriyorsa sahtekarlık belirtisi olabilir. Öğrencinin önceki çalışmaları incelenebilir.

2- Referanslar ve Kaynaklar: Eğer kaynaklar ve içerik belirsiz veya özgün olmayan bir şekilde kullanılıyorsa, sahtekarlık işaretleri olabilir.

3- İnternet ve Çevrimiçi Kaynaklar İncelemesi: Ödevlerdeki metin parçalarını çevrimiçi arama motorları veya özel sahtekarlık tespit yazılımları kullanarak kontrol edebilirler.

4- Ödev Sunum İncelemesi: Öğrencilerin ödev sunumları sırasında konuyu anlama seviyeleri ve sunum becerileri gözlemlenir. Eğer sunum ödevle uyumsuzsa veya öğrenci soruları yanıtlayamıyorsa, sahtekarlık belirtisi olabilir.

5- Sahtekârlık Tespit Yazılımları: Ödevlerin sahtekârlığını tespit etmek için özel yazılımlar kullanılabilir.

Yapay zeka ayrıca bu tür tespitlerin yanıltıcı olabileceğini, suçlama yapmadan önce kesin kanıtlara dayandırılması uyarısında da bulundu.

ANLAMAK MÜMKÜN

Tespit programları kullanmadan da ödevlerin yapay zekayla yapılıp yapılmadığını anlamak mümkün. Hisar Okulları Lise Müdürü Okan Uzelli, aşağıdaki durumlarda ödevin yapay zekayla yapılmış olabileceğini söylüyor:

- Ödevlerin birbirine fazlasıyla benzemesi.

- Dilbilgisi kuralları ve cümle yapıları açısından mükemmele yakın bir uyum olması. Alışılmadık resmi bir dil kullanması.

- Öğrencilerin, öğretmenin ödevle ilgili sorularına yanıt vermede zorlanması ve kendilerini açıkça ifade edememeleri.

- Sorulara verilen cevapların sadece kopyala-yapıştır mantığıyla oluşturulması.

- Ödevlerin kısa ve öz hazırlanması ve dersteki konulara benzerlik göstermemesi.

DÜNYA DA TARTIŞIYOR

ABD’den Fransa’ya birçok ülkede yapay zekaya karşı önlemler alınıyor. Bazı eğitim kurumları yapay zeka kullanımını yasaklarken bazıları ise öğrencilerden el yazısıyla ödev istemeye başladı. Küresel bir kılavuz yayımlayan UNESCO da hükümetleri uygun düzenlemeleri yapmaya çağırdı; yapay zekalı araçların sınıfta kullanımı için 13 yaş sınırının dikkate alınmasını önerdi.